پناهگاه حیات وحش زریاب

مشخصات و شرایط جغرافیایی:

پایگاه خبری دیده بان محیط زیست و حیات وحش ایران (iew): منطقه زریاب در فهرست مناطق تحت مدیریت استان کرمان نبود و در گذشته توسط گشت های سیار شهرستان جیرفت، بم، گشت و واحد نظارت و بازرسی اداره کل محیط زیست کرمان کنترل می گردیده است. ولی با توجه به ارزش های منحصر به فرد زیستگاهی و وجود جانوران شاخص همچون خرس سیاه آسیایی طی مصوبه شماره ۳۲۷ شورای عالی محیط زیست مورخ ۱۳۸۹/۹/۲۲ با مساحت ۴۵۲۵۰ هکتار بعنوان پناهگاه حیات وحش به مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست پیوسته است.

موقعیت جغرافیایی:

پناهگاه حیات وحش زریاب از ۲۸ درجه، ۵۶ دقیقه، ۵۹٫۳ ثانیه تا ۲۹ درجه، ۱۵ دقیقه، ۴۵٫۶ ثانیه عرض شمالی و ۵۷ درجه، ۴۹ دقیقه، ۰۶٫۴ ثانیه تا ۵۷ درجه، ۵۴ دقیقه، ۲۳٫۳ ثانیه طول شرقی از نصف النهارگرینویچ قرار گرفته است. این منطقه در ۱۵۰ کیلومتری جنوب شرق مرکز استان کرمان و در ۳۵ کیلومتری شمال شهرستان جیرفت و همچنین ۵۰ کیلومتری غرب شهرستان بم واقع شده است.

حداکثر ارتفاع منطقه ۲۴۰۰ متر در حوالی بن شصت و حداقل ارتفاع ۱۸۸۰ متر در دره رزک می باشد.

اقلیم:

پناهگاه حیات وحش زریاب به واسطه قرار گیری در محدوده کویر لوت تا مناطق کوهستانی جبال بارز دارای اقلیمی بسیار متفاوت می باشد. در نواحی دشتی و تپه ماهوری ناحیه شمالی دارای اقلیم گرم و خشک و بخش جنوبی کوهستانی و بخش مرکزی و جنوبی دارای اقلیم سرد و خشک می باشد.

در بخش شمال و شمال غرب منطقه بواسطه تحت تاثیر قرار گرفتن از شرایط اقلیمی منطقه کویر لوت دارای پوشش گیاهی ضعیف و عمدتا از نوع علوفه ای می باشد. در این بخش شاهد حضور نواحی دشتی محدود شده در دره ها، تپه ماهورها و کوه های کم ارتفاع بوده و بالعکس در بخش مرکزی و جنوبی شرایط توپوگرافی و وجود منابع آبی فراوان بخصوص رودخانه های دائمی، اقلیمی بسیار متفاوت و در نتیچه پوشش گیاهی منحصر به فرد را به وجود آورده است.

وجود دره‌های عمیق و کوههای بلند و دور از دسترس و غارها و سوراخ های زیر زمینی بزرگ که از ریختن سنگها درست شده زیستگاه بسیار خوبی برای حیات وحش و بخصوص خرس سیاه ایجاد نموده است. در خصوص زمین شناسی منطقه قابل ذکر است که ۸۰ درصد رسوبات آن ترشیری تا نئوژن می باشند که شامل ریوسیت، ریوداسیت، جریانات لاوا، گرانیت، گرانودیوریت، پیروکلاستیک، بازالت و آندزیت می باشد. ۲۰ درصد باقیمانده رسوبات مربوط به اواسط ائوسن است که شامل سنگ نمولیتی، سنگ آهک، رسوبات پیروکلاستیک، آندزیت، آندزیت بازالتی و نهشته های مسی می باشد.

عمده شیب منطقه ۱۴ تا ۳۸ درصد بوده و در بخش های محدودی بیش از ۳۸ درصد می باشد. همچنین در بخش کوچکی از شمال و جنوب منطقه شیب بین ۰ تا ۱۴ درصد رویت گردید. جهت منطقه عمدتا جنوب غرب تا جنوب شرق بوده و در بخش های فوقانی شمال شرق تا شمال غرب است.

منابع آبی:

پناهگاه حیات وحش زریاب دارای رودخانه هایی همچون گدری، رودخانه سقدر، جگاه، گدار زرد، دره تنگ دان، گوربیژن، سرتلگو، سجد بوده و فهرست چشمه های منطقه نیز دبشرح زیر می باشد.

بوگند، سنگ میر، تیزنگ، بادامی، بنه اسفندی، کلیلی دوتخته، بنه سوخته چار، زیارتگاه، تنگ سبز، منیژه باغ، کوه کماهی، کماهی، پای تمب، گردوسرعلیا، انارون، زریا، گوری، خومبروتک، سقدر، پاقلعه، سگدز، اسپی کن

جاذبه های گردشگری:

چشم اندازهای منحصر به فرد منطقه شامل ارتفاعات گور، آزاد کوه، باغ گلی، زریاب، تیتون، انارون، دیمند، چرخاب، لشکور، کرپا، پای توم، ماری بوجیل و لری، غار سنگ ترکیده، دره زرد، رودخانه های جاری و دائمی و رویشگاه درختانی مانند بنه، بادام، کهکم، تنگس، ارچن، انگور وحشی، انجیر وحشی، انار وحشی و زالزالک  از جمله جاذبه های گردشگری این منطقه محسوب می شوند.

وضعیت اجتماعی:

در تعیین حدود منطقه سعی شده حداقل آبادی ها در داخل محدوده پیشنهادی قرار گیرد. روش عمده امرار معاش جوامع محلی منطقه دامداری و باغداری است.

وضعیت وابستگی جوامع محلی به منابع موجود در منطقه: به واسطه دامداری (در حدود ۲۰۰۰ راس)، افراد محلی وابستگی فراوانی به عرصه های جنگلی منطقه دارند. مضافا استفاده غیر اصولی از عرصه های منطقه منجر به کاهش شدید بقاء و احیاء جنگلهای بسیار قدیمی منطقه زریاب شده است. همچنین باغات پراکنده در منطقه وجود دارد.

با توجه به حساسیت های به وجود آمده در خصوص حملات خرس سیاه و اجرای برنامه های گشت و کنترل و همچنین مطالعات علمی، مردم منطقه از اطلاعات نسبی  زیست محیطی بخصوص در زمینه حیات وحش برخوردار می باشند. عمده اهالی منطقه از ارتقاء سطح حفاظتی منطقه زریاب به واسطه تاثیر گذاری در زندگی شان حمایت می نمایند.

حدود اربعه منطقه:

شمالا: در امتداد جاده خاکی گوربالا به سروستان با عبور از آبادی باغ سید کهینزی، در میان دره بیدو به گوربالا

شرقا در امتداد جاده خاکی دره رزک به طرف باغ گل، آبادی رزکف دره بادامی به آبادی بادامی و سپس منیژه باغ، دوکل طی جاده خاکی به گردو سر سفلی، دو جنگلی، کل آباد و زیارتگاه امیرالمومنین، تیتان، دره خومبروتک، پاکدار تا جاده آسفالته دهبکری – محمد آباد مسکون

جنوبا از آسفالت مجاور روستای درودگوئیه و علی آباد سربند در امتداد رودخانه سقدر تا روستای ساویدان و سپس در امتداد رودخانه سقدر به آبادی جگاه و رودخانه فصلی جگاه با جهت شمالی- جنوبی مرز جنوب غرب منطقه را تشکیل می دهد.

غربا از رودخانه فصلی جگاه به سمت مزرعه شاخ چنار، در امتداد جاده خاکی به مزرعه بن شصت، مزرعه ترکو در امتداد رودخانه فصلی قصابرون به سرکور و در امتداد جاده خاکی به سمت رودخانه سقدر و از رودخانه سقدر به طرف روستای دیوند و در امتداد رودخانه گوری از آبادی های کل مهرو، دره چنار به گور علیا ختم می گردد.

پوشش گیاهی:

الف) تیپ گیاهی:

در بخش های جنگلی تیپ های گیاهی مانند ارس (Juniperus excelsa )، بنه (Pistacia atlantica)، بنه- بادام (Amygdalus lycioide-Pistacia atlantica)، بنه – کیکم(Acer monspessulanum – Pistacia atlantica) و جوامع مخلوط این تیپ ها وجود دارد. در بخش های شمالی در محدوده دشت ها و تپه ماهورها تیپ گیاهی عمدتا درمنه – گون (Artemisia aucheri – Astragalus glaucacanthes) ثبت شده است.

ب) درصد پوشش گیاهی:

۵۵ درصد اراضی با تراکم تاج پوشش گیاهی یکساله و چند ساله بین ۲۵ تا ۵۰ درصد، ۳۰ درصد از منطقه دارای اراضی جنگلی با تراکم تاج پوشش بین ۵ تا ۲۵ درصد و ۱۵ درصد از منطقه دارای اراضی جنگلی با تراکم تاج پوشش بین ۲۵ تا ۵۰ درصد می باشد.

گونه های گیاهی منطقه:

کیکم (Acer monspessulanum) بادام کوهی، بادامک، گون‌ها، زرشک (Berberis integerrima)، داغداغان یا تاغوک (Celtis caucasica)، زالزالک (Cretegus pontica)، انجیر کوهی، گردو (Juglans regia)، توت سفید (Merus alba)، خرما، کسور، تمشک (Rubus caesius) و انگور وحشی (Vitis sivestris) از جمله بارزترین عناصر گیاهی این منطقه‌اند (سایر اطلاعات در جدول شماره ۱ ارائه شده است).

گونه های شاخص جانوری:

یکی از مهمترین گونه های جانوری پناهگاه حیات وحش زریاب خرس سیاه آسیایی (Ursus thibetanus gedrosianus) است که از گونه های کمیاب بوده و در آستانه انقراض (‍Critically Endangered) نیز قرار دارد و بر اساس روش برآورد تطبیقی خوشه ای تعداد این گونه با در نظر گرفتن حدود اطمینان ۹۵ درصد بین ۱۷ تا ۳۱ قلاده تخمین زده می شود.

در خصوص سایر گونه های شاخص منطقه می توان به کل و بز با ۳۵ راس و قوچ و میش با ۶۰ راس، سنجابک درختی، سمور سنگی، جرد ایرانی، موش خانگی، خار پشت ایرانی، تشی، پایکا، گرگ، گراز، روباه معمولی، موش خرما، گربه جنگلی، گربه وحشی، پلنگ، گرزه مار، مار جعفری، مار شاخدار، تیر مار، کور مار، مار قیطانی، شتر مارشیرازی، آگامای پولک درشت، لاکپشت مهمیزدار شرقی اشاره نمود.

پرندگان: عقاب مارخور، عقاب طلایی، دلیجه، پیغو، تیهو، کبک، سلیم طوقی کوچک، فاخته، قمری معمولی، کبوتر چاهی، کوکوی معمولی، شبگرد، زنبورخوار، هدهد، دارکوب سوری، سهره پیشانی سرخ، سهره صورتی، سهره طلایی، سهره زرد، سهره خاکی، دم جنبانک خاکستری، دم جنبانک ابلق، بلبل خرما، سنگ چشم دم سرخ، سنگ چشم پشت بلوطی، سنگ چشم خاکستری کوچک، سنگ چشم کله سرخ، طرقه کوهی، سسک جنبان، مگس گیر راه راه (مگس گیر خالدار)، چلچله دمگاه حنایی، چلچله دمگاه سفید، لک لک سیاه، توکای سیاه، آبچیلیک تکزی، سرسبز، کمرکلی بزرگ، زاغی، زاغ نوک سرخ، کلاغ معمولی، شاه بوف، چرخ ریسک سر سیاه، پری شاهرخ، لیکو، گنجشک خانگی، سار، فالاروپ گردن سرخ

تعارضات و تهدیدهای منطقه:

از بین رفتن زیستگاههای جنگلی خرس سیاه ناشی از خشکسالی، گسترش اراضی کشاورزی به ویژه باغات و قطع درختان برای استفاده به عنوان سوخت و یا مصارف دیگر، چرای دام ها و فشار آنها بر زیستگاههای خرس به واسطه حضور دامداران، درختان منطقه فرصت احیاء مجدد خود را نداشته و عمده جنگلهای منطقه رو به پیری در حرکت می باشند. توسعه جاده‌ها، وجود تفنگ های غیر مجاز در دست افراد محلی از جمله مهمترین عوامل تهدید منطقه می باشند.

رخدادهای منطقه:

- مجروح شدن یک نوجوان در اثر حمله خرس سیاه

- از خرس سیاه در پاییز ۱۳۹۶ تصویر برداری شد. (لینک مرتبط)

تصاویر پناهگاه حیات وحش زریاب:

خرس سیاه

 

خرس سیاه

نوجوان مجروح شده بر اثر حمله خرس سیاه

خسارات وارده به کندوهای عسل منطقه توسط خرس سیاه

خسارات وارده به باغات منطقه توسط خرس سیاه

پوشش جنگلی درختان قطور بنه

 

+92
-9
  

5 دیدگاه

  1. شuhud می‌گوید:

    از یک وبسایت تخصصی در رابطه با اطلاع رسانی محیط زیست و حیات وحش انتظار می رود که دقت بیشتری در انتشار مطالب داشته باشند.
    گرچه به تخریب زیستگاه خرس اشاره کرده اید اما عکسهای این بخش ذهنیت بسیار بدی از خرس سیاه در اذهان ایجاد می نماید که باعث دیدگاه های نادرستی شده و این جانور نایاب را بیشتر در معرض اصابت گلوله قرار می دهد

    پر طرفدار Thumb up 28 Thumb down 6

  2. فرانک می‌گوید:

    اشکالی نداره اون حیوون متوجه نمیشه .ضرر زیان مردمو بدین …فدای سر این حیوونای خوشگل

    پر طرفدار Thumb up 18 Thumb down 3

  3. مجتبی می‌گوید:

    سلام خواهشا محیطبانان یکم به خودشون بیان و یکم توجه به باغگل و تنگ سبز و مرغک و بادامی من خودم ساکن این مناطق هستم واقعا دیگه هیچ جانوری اعم از گنجشک کبک و عقاب تا قوچ و پلنگ و گرگ دیگه خبری نیست لطفا بیشتر به فکر این مناطق باشین.

    پر طرفدار Thumb up 11 Thumb down 2

  4. عیسی عارف کیا می‌گوید:

    ضمن تشکر از دیدگاه شما نسبت به حفظ تنوع زیستی ولی دور از انصاف است که بگویید هیچ جانوری نمونده چرا که چند ساله داره جون میگیره

    پر طرفدار Thumb up 5 Thumb down 0

  5. ناهید احمدی می‌گوید:

    شما انقدر متعهد و امانت دار نیستید که بنویسید ماخذ این برآورد جمعیت سالها تلاشد. و مطالعه زنده یاد هادی فهیمی بوده ئ اتفاقا تعریف این نایحه و ارتقاش به دلیل نتایج همان پژوهش ها بوده. هرچند که شما رسما و قطعا این یادداشت رو هم انتشار نخواهید داد. دزدی علمی فرقی با دزذی اموال ندار

    موافقم / مخالفم Thumb up 2 Thumb down 0

پاسخ دادن به فرانک لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

*

شما می‌توانید از این دستورات HTML استفاده کنید: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <strike> <strong>