مشخصات و شرایط جغرافیایی:

پایگاه خبری دیده بان محیط زیست و حیات وحش ایران (iew): منطقه مانشت و قلارنگ از سال ۱۳۶۳ تا ۱۳۷۵ به مدت ۱۳ سال بعنوان منطقه شکار و تیر اندازی ممنوع تحت حفاظت و کنترل بوده است و سپس طی مصوبه شماره ۱۵۴ شورای عالی محیط زیست مورخ ۱۳۷۵/۱۱/۲۷ با وسعت ۲۹,۱۴۶ هکتار به عنوان منطقه حفاظت شده مانشت و قلارنگ به مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست پیوسته است.

منطقه حفاظت شده مانشت و قلارنگ به علت برخورداری از پوشش جنگلی بلوط و چشم اندازهای زیبا و دره‌های شگرف و قرار گرفتن در بین حوزه استحفاظی سه شهرستان ایلام، شیروان چرداول و ایوان همواره مورد توجه بوده است.

بررسی ها نشان می دهد که بیشترین آسیب و تخریب این منطقه طی سی سال گذشته صورت گرفته است، ولی کماکان بخاطر شرایط پستی و بلندی و غنای طبیعی از جایگاه زیستی با ارزشی برخوردار می باشد.

منطقه حفاظت شده مانشت و قلارنگ منطقه‌ای کوهستانی از سلسه جبال زاگرس است که سیمای آن از ارتفاعات خیلی مرتفع و تپه‌‌ ماهورهای ناهمگن و دره‌های عمیق تشکیل شده است. حدود ۷۰ درصد منطقه را تیپ اراضی کوهستانی، ۱۹درصد را تیپ تپه‌ای و ۱۱ درصد را تیپ اراضی جلگه‌ای مرتفع تشکیل میدهد. بطور کلی منطقه به هفت واحد هیدرولوژیکی تفکیک شده است.

دامنه تغییرات ارتفاعی بین ۱,۱۰۵ تا ۲,۶۵۰ متر از سطح دریا متغیر است. در ارتفاعات مختلف سیمای طبیعی منطقه نیز متفاوت خواهد بود. حداقل ارتفاع منطقه حفاظت شده در اراضی کشاورزی سراب ایوان و حداکثر آن در کوه مانشت قرار دارد. پستی و بلندی منطقه حفاظت شده در تمام سطح منطقه یکسان نبوده و کوه‌ها، دره‌ها و صخره‌های متعددی که در سطح منطقه وجود دارند، مناظر بسیار زیبا و بدیعی را بوجود آورده‌اند که از ارزش گردشگری و زیبا شناحتی برخوردار است.

تضادهایی که در شکل و سیمای کوه‌ها و دره‌های منطقه حفاظت شده مانشت و قلارنگ وجود دارد که هر کدام از آنها دارای ویژگی های منحصر به فرد است و با بوجود آوردن شرایط زیستی مختلف و تنوع میکروکلیما، تنوع گیاهی منطقه را افزایش داده‌اند. همچنین به لحاظ داشتن منابع آبی (چشمه)، آثار تاریخی، فرهنگی و آثار طبیعی فراوان جلوه‌های زیبایی بوجود آورده که دارای ارزش‌های اکوتوریستی است.

مهمترین کوه‌ها و دره‌ها:

■ کوه‌ها:

کوه‌های شمال و شمال غرب: کوه‌ مانشت با ارتفاع ۲,۶۵۰ متر از سطح دریا (شمال منطقه)، کوه بانکول با ارتفاع ۲,۳۱۵ متر از سطح دریا (شمال غرب منطقه). این کوه‌ها سیمای استپی و در قسمت‌های پائین دست پوشش جنگلی دارند و پوشش آنها اغلب از مراتع یا درخت‌زار تشکیل شده است.

کوه‌های مرکزی: کوه گچان با ارتفاع ۲۳۳۰ متر و کوه قلارنگ با ارتفاع ۲,۴۴۵ متر از سطح دریا. این کوه‌ها دارای سیمای جنگلی بوده و از جنگل‌های انبوه تا پراکنده تغییر می‌کند.

کوه‌های غرب: کوه گاوراه با ارتفاع ۲,۳۳۵ متر و کوه کرمرو با ارتفاع ۱,۹۷۰ متر از سطح دریا که دارای پوشش جنگلی انبوه تا پراکنده هستند.

کوه‌های جنوب: کوه سرگب با ارتفاع ۲,۱۰۷ متر و کوه شلم با ارتفاع ۲,۴۴۵ متر از سطح دریا که دارای پوشش جنگلی نیمه انبوه بلوط می باشند.

■ دره‌ها:

دره شاقلندر:‌ معروفترین دره منطقه حفاظت شده مانشت و قلارنگ بوده که در شمال منطقه واقع شده است. این دره دارای سیمای جنگلی بوده و چشم‌انداز زیبایی را به وجود آورده است.

دره یا تنگه ارغوان: این دره در قسمت جنوب منطقه حفاظت شده واقع شده و به لحاظ داشتن گونه درخت ارغوان از اهمیت اکولوژیک برخوردار است. این تنگه از ابتدای جاده سایت اطلاعاتی شروع می شود.

دره یا تنگه دالاب:‌ این دره در ضلع جنوب غربی منطقه حفاظت شده واقع شده و بعد از روستای گله‌جار شروع می شود.

مسیر های دسترسی به منطقه:

دو ورودی اصلی در جنوب و غرب منطقه حفاظت‌ شده مانشت و قلارنگ که هر دو راه‌های اصلی دسترسی به منطقه را تشکیل می دهند عبارتند از جاده اصلی ایلام- سرابله که از قسمت مرکز منطقه و جاده ایلام – ایوان که از قسمت غربی منطقه عبور میکند. در واقع این راه‌ها، اصلی ترین ورودی های منطقه را تشکیل می دهند.

راه‌های فرعی دیگری نیز در منطقه وجود دارند که مهمترین آنها عبارتند از جاده تنگ ارغوان- زردآلو آباد و جاده قدیم ایلام – سرابله. سایر راه‌های فرعی منتهی به منطقه خاکی بوده و در اکثر قسمت‌های منطقه وجود دارند. روستای کارزان در شمال منطقه، روستای میش‌خاص در شرق منطقه و روستای سراب ایوان در غرب از طریق راه فرعی می توانند به منطقه حفاظت شده مانشت و قلارنگ دسترسی داشته باشند.

وضعیت اجتماعی:

در داخل منطقه حفاظت شده مانشت و قلارنگ هیچگونه آبادی وجود ندارد، اما با توجه به اینکه منطقه مذکور در بین سه شهرستان ایلام، شیروان چرداول و ایوان محصور شده است، در محیط پیرامونی آن روستاهای زیادی استقرار یافته‌اند که فعالیت‌های معیشتی این روستاها عموما کشاورزی و دامداری است. شهر ایلام در جنوب و شهر چوار در جنوب غرب منطقه از جمله نقاط شهری هستند که در حاشیه منطقه قرار دارند.

روستاهای سراب ایوان، گلزار، کله‌جوب در غرب، سراب کارزان، چشمه پهن، قنات آباد، چشمه رشید، چشمه خزانه، جوب دراز میرزابیگی در شمال منطقه، روستای حسن گاوداری در شمال شرق، روستای حیدرآباد، زردآلوآباد، داروند و طولاب در شرق منطقه واقع شده‌اند. این روستاها از جمله مهمترین آبادی‌های پیرامون منطقه هستند که اقتصاد آنها بر پایه کشاورزی و دامداری سنتی استوار است.

در داخل منطقه حفاظت شده بخصوص در نواحی مانند چپه سورگه، دوقوله و میان تنگ عشایر متحرک وجود دارند که هرساله به منظور چرای دام، به این مناطق کوچ ییلاق می کنند و به فعالیت‌های کشاورزی، باغداری، زنبورداری و دامداری مشغولند. آنها بیشتر در قسمت‌های دشتی و بعضا در نقاط کوهستانی و جنگلی برای چرای دام مستقر هستند.

لازم به ذکر است که شهر ایلام در حاشیه جنوبی منطقه واقع شده و اثرات زیادی بر محدوده حفاظت شده می گذارد. اهالی این شهر عموما از دره ارغوان، تنگ دالاب، میان تنگ و ارتفاعات منطقه برای استفاده تفرجگاهی و کوهنوردی بهره‌برداری می کنند. علاوه بر آن منطقه تحت تاثیر دخالت‌ها و بهره‌برداری های حداقل ۴۰ روستای واقع در حاشیه آن است که تعدادی از آنها که خیلی با منطقه فاصله ندارند بدلیل دسترسی آسان و سریع موجبات تخریب و انهدام پوشش گیاهی منطقه را فراهم می کنند. سایر روستاها که فاصله بیشتری با منطقه دارند صرفا برای چرای دام از منطقه استفاده می کنند و کمتر در تخریب منطقه نقش دارند.

گونه های شاخص جانوری:

سوابق نشان می دهد که در این منطقه کل و بز، قوچ و میش، خرس، پلنگ و … به وفور زیست می‌نموده‌اند. اما در حال حاضر بعلت تعارض‌های فراوان، این منطقه از وجود چنین گونه‌های با ارزشی محروم شده یا بصورت لکه‌ای و اندک در آن زیست می کنند.

سال ۱۳۸۶ شش راس گوزن زرد ایرانی از جزیره اشک دریاچه ارومیه به ایلام انتقال یافت.

آب و هوای استان ایلام برای پرورش گوزن زرد ایرانی بسیار مناسب است و ابتدا بخش هایی از منطقه رنو برای پرورش این حیوان در نظر گرفته شد. با توجه به افزایش تعداد این گوزن ها ۸۰ هکتار از منطقه حفاظت شده مانشت و قلارنگ برای پرورش این گونه جانوری مهیا شده و در سال ۱۳۹۲ شمار گوزن های زرد به ۲۷ راس افزایش یافت.

پوشش گیاهی:

در منطقه حفاظت شده مانشت و قلارنگ ۵۲ تیره، ۱۵۶ جنس و ۲۳۱ گونه گیاهی وجود دارد. بزرگترین تیره، Compositae با ۱۸ جنس و ۲۹ گونه و بزرگترین جنس Astragalus از تیره Fabaceae با ۱۱ گونه است.

شکل های زیستی گیاهان منطقه طبق روش رانکایر شامل ۹ درصد فانروفیت، ۱۳ درصد کریپتوفیت، ۴۲ درصد همی کریپتوفیت، ۴ درصد کامفیت و ۳۲ درصد تروفیت است.

درصد بالای عناصر ایرانی – تورانی، نشان می دهد که منطقه حفاظت شده مانشت و قلارنگ به این فیتوکوریون تعلق دارد. همچنین مطالعات، تنوع گونه ای بالا و غالبیت بارز گیاهان همی کریپتوفیت را نشان می دهد که احتمالا ناشی از ارتفاع بالا و سرمای شدید حاکم بر منطقه در فصل نامساعد است. همچنین وفور گونه های تروفیت هم به ارتفاع منطقه و هم تخریب های شدید و آشکار ناشی از  و هم جواری آن با شهر ایلام مرتبط است.

تعارضات و تهدیدهای منطقه:

- اجرای پروزه راهسازی در منطقه (لینک مرتبط)

- گرد و غبار، خشکسالی و امراض مختلف درختان بلوط، تغییرات شدید اقلیمی، افزایش نیم درجه ای دمای منطقه، کاهش بارشهای سالانه، افت سفره های زیرزمینی، چرای مفرط دام و قطع درختان توسط دامداران مهمترین عوامل تهدید کننده این منطقه بشار می روند.

رخدادهای منطقه:

- تصویربرداری از یک خرس قهوه ای و دو توله در آبان ماه ۱۳۹۲

- در اردیبهش سال ۱۳۹۴ یک گوساله گوزن زرد در سایت تکثیر و پرورش در این منطقه متولد شد.

تصاویر منطقه حفاظت شده مانشت و قلارنگ: