منطقه حفاظت شده سیرخون

مشخصات و شرایط جغرافیایی:

پایگاه خبری دیده بان محیط زیست و حیات وحش ایران: منطقه حفاظت شده سیرخون به وسعت ۵۴,۳۲۸ هکتار طی مصوبه شماره ۳۶۲ مورخ ۱۳۹۱/۱/۶ به عنوان منطقه حفاظت شده به مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست پیوست.

این منطقه واقع در استان خراسان رضوی دارای ۱۲ کیلومتر مرز مشترک با کشور افغانستان و در جنوب شرق شهرستان خواف واقع شده است. برخورداری از وجود رودخانه کالشور مژن آباد و وجود زیستگاههای تالابی، بیابانی و جنگل دست کاشت گونه تاغ زرد در سال ۱۳۴۲ از پتانسیل های مناسب منطقه به شمار میروند. از طرفی این منطقه توقفگاه و کریدور مناسبی جهت مهاجرت پرندگان از شمال استان خراسان رضوی به مناطق جنوبی کشور می باشد.

محل احداث بند خاکی واقع بر بستر رودخانه کالشورمژن آباد در این شهرستان به لحاظ ایجاد یک آبندان مصنوعی بر بستر رودخانه دائم کالشور و برخورداری از پوشش گیاهی گز و نی زیستگاه با ارزشی برای زمستان گذرانی پرندگان مهاجر آبزی به شمار می رود.

منطقه سیرخون یکی از بهترین زیستگاه های طبیعی استان خراسان رضوی محسوب می شود و بدلیل دشتی بودن و همچنین گذر رودشور و وجود تالاب مژن آباد دارای دو اقلیم گرم و خشک و گرم و مرطوب می باشد.

تالاب مژن آباد:

در جنوب دشت سنگان منطقه ای وجود دارد که از لحاظ ارتفاع، پست ترین اراضی شهرستان خواف را با ارتفاع ۶۲۰ متر تشکیل می دهد و این ساختار طبیعی باعث هدایت آبهای روان و سطحی خواف و بخشی از آب های شهرستان رشتخوار و قائن به این دشت شده و در نهایت بسمت افغانستان گسیل می شوند.

تالاب مژن آباد در انتهای یک رود بسیار طولانی قرار گرفته که زهکش آبهای سطحی بخش وسیعی از شهرستان های کاشمر، مه ولات، بجستان، گناباد، رشتخوار و خواف است.

متاسفانه آب این رودخانه بدون هیچ گونه بهره برداری در ایران نهایتا به نمکزاری در افغانستان وارد می شود. این منبع آبی عظیم به دلیل شوری مورد استفاده کشاورزان قرار نمی گیرد و به کمتر آن توجه می شود. طول تقریبی برآورد شده این زهکش طویل از حوزه استحفاظی کاشمر تا خروجی آن در مرز افغانستان ۲۹۵ کیلومتر برآورد می شود.

در سال های گذشته در کنار روستای مژن آباد بر روی این رود شور یک بند خاکی گابیونی احداث گردیده که باعث ماندگی آب و ایجاد یک اکوسیستم آب شور منحصر بفرد شده که یک پتانسیل محیط زیستی ارزشمند به شمار می رود..

وجود این آبگیر در اراضی بیابانی سنگان موجب ایجاد میکروکلیمای خاصی شده که رطوبت حاصل تا شعاع چند کیلومتر پوشش گیاهی متفاوت با اراضی بیابانی را شکل داده است. قسمتی از این تالاب به طول ۳۵ کیلومتر از سوی سازمان حفاظت محیط زیست بعنوان بخشی از منطقه حفاظت شده سیرخون اعلام شده است.

تالاب مژن آباد یکی از بهترین زیستگاه های پرندگان مهاجر در شرق کشور قلمداد می شود و حضور کارشناسان، پرنده شناسان و مستند سازان در طی چند سال اخیر و سرشماری های مکرر دلیلی بر این ادعاست. در بررسی های میدانی به عمل آمده توسط کارشناسان اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی، تالاب مژن آباد پس از سد دوستی مقام دوم استان را به لحاظ تنوع گونه ای به خود اختصاص داده است.

عمق کم، رویش نی، لویی، جلبک و گز پناهگاهی طبیعی برای پرندگان بوجود آورده است و در صورت پایش مداوم می تواند مامنی جهت تخمگذاری و جوجه آوری برخی از این گونه ها باشد.

گونه های شاخص جانوری:

طی بررسی بعمل آمده از محل آب بند ایجاد شده بر بستر رودخانه کالشور در تالاب مژن آباد طی چند سال اخیر بدلیل حفاظت و حراست مستمر، پوشش متراکمی از نی ها و انواع گیاهان شور پسند روئیده و به دلیل قرار گرفتن در کریدور مهاجرت پرندگان، بیش از ۲۵ گونه پرندگان آبزی و کنار آبزی از جمله گونه های نادری همانند اردک مرمری، اردک بلوطی، فیلوش و گونه های فراوانتری همچون اردک سیاه کاکل، اردک سرحنایی، پلیکان خاکستری، اگرت بزرگ، حواصیل خاکستری، حواصیل ارغوانی، اردک تاجدار، باکلان، کشیم کوچک و بزرگ، خوتکا، اردک سرسبز، چنگر، چارخو، اردک نوک پهن، اردک ارده ای، آنقوت، غاز خاکستری، گیلار، چوب پا و خروس کولی دم سفید در آن مشاهده می شوند.

در بررسی های صورت گرفته از حاشیه این تالاب می توان به مشاهده پرنده لیکو اشاره نمود که برای اولین بار در سطح استان خراسان رضوی در این مکان مشاهده شد و یا زردپره تالابی که  بعد از دریاچه بزنگان، تالاب مژن آباد دومین محلی است که این پرنده مشاهده شده است. اردک مرمری نیز از گونه های شاخصی است که هر ساله در این تالاب مشاهده می شود و برای نخستین بار در سطح استان خراسان رضوی در این محل مشاهده و از آن عکسبرداری گردیده است.

سایر گونه های شاخص جانوران در این منطقه عبارتند از: آهو، گربه وحشی، گربه شنی، هوبره، زاغ بور، سنقر تالابی، چکچک دشتی، زردپره تالابی، روباه، گرگ، شغال، کفتار، جرد ایرانی، بزمجه، آگامای سروزغی خاکستری، آگامای سروزغی مخطط، آرگوتا، سوسمار دم دراز ایرانی، اسکینگ ماری شکل و …

حوادث و رخدادهای منطقه:

- برای نخستین بار در کشور زنده گیری و بیومتری گربه شنی توسط کارشناسان اداره حفاظت محیط زیست خواف در منطقه ای به نام “پوزه نخراج” در جوار رودخانه شوری که به تالاب مژن آباد منتهی میشود صورت گرفت. (لینک مرتبط)

- مشاهده گونه کمیاب و در خطر انقراض اردک مرمری در آذرماه ۱۳۹۱

- دستگیری متخلف به همراه لاشه یک قطعه هوبره و ۱۹ تله هوبره گیری در منطقه حفاظت شده سیرخون در آذرماه ۱۳۹۱ (لینک مرتبط)

- در آخرین پایش صورت گرفته از منطقه حفاظت شده سیرخون برای اولین بار در تاریخ ۱۳۹۱/۱۲/۲۵ از گونه “چاخ لق” تصویربرداری شد و همچنین “کاکائی بزرگ” نیز برای نخستین بار در تالاب مژن آباد مشاهده و از آن عکسبرداری گردید.

- دستگیری شکارچیان غیرمجاز ۴ سر خرگوش در تیرماه ۱۳۹۲ (لینک مرتبط)

- مشاهده یک راس جبیر و شمارش تعداد ۱۶۲ رأس آهو در جریان سرشماری پاییزه در آبان ۱۳۹۲ (لینک مرتبط)

تصاویر منطقه حفاظت شده سیرخون:

+46
-11
  

2 دیدگاه

  1. مدثر تیموری می‌گوید:

    با سلام و احترام و تشکر از اطلاعات شما
    بایستی بعرض برسانم در منطقه حفاظت شده سیرخون علاوه بر ۱۰ گونه پرنده ای که نام بردید بایستی زاغ بور ، هوبره ، چاخ لق ، چکچک دشتی ، چکاوک آسمانی ، چکاوک هدهدی ، چکاوک کاکلی ، گلوآبی و در بستر رودخانه رود شور انواع سسک ، مگس گیر ، پلیکان ، اردک بلوطی ، اردک تاجدار ، کشیم کوچک ، کشیم بزرگ ، کشیم گلوسیاه ، چنگر نوک سرخ ، غاز پاخاکستری ، خروس کولی دم سفید ، چوب پا ، تنجه ، فلامینگو ، سیاه کاکل ، اردک ارده ای ، انواع سلیم و ….مشاهده شده اند و نیز در حال حاضر زیست می کنندکه در چند سال گذشته طی سرشماریهای صورت گرفته مشخص شده پس از دریاچه سد دوستی دومین آبگیر استان بلحاظ تعدد گونه ای محسوب می شود . همچنین از شاخصترین گونه های پستاندار منطقه می توان به آهو ، گربه شنی ( برای اولین بار در استان خراسان رضوی در این منطقه رکورد شده ) ، گربه وحشی ، گرگ ، روباه ، شغال ، زرده بر ، کفتار ، خرگوش ،تشی ،جرد ایرانی ،پامسواکی نام برد .
    لازم بذکر است در صورت جانمایی پاسگاه محیط بانی و استقرار نیروی محیط بان در این منطقه ، با توجه به شرایط خاص منطقه می تواند یکی از زیستگاههای مهم و برتر در استان و کشور شود و پس از حداکثر ۵ سال با شیراحمد سبزوار برای جمعیت آهو رقابت کند .

    باتشکر مجدد مدثر تیموری مسئول یگان حفاظت محیط زیست خواف

    پر طرفدار Thumb up 48 Thumb down 5

  2. محسن رزاقی می‌گوید:

    لطفا بگذارید طبیعت این منطقه بکر و دست نخورده بماند و از ظرفیت آبی این منطقه جز حیات وحش رنجور برای موارد دیگر بهره برداری نگردد.

    پر طرفدار Thumb up 10 Thumb down 3

پاسخ دهید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

*

شما می‌توانید از این دستورات HTML استفاده کنید: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <strike> <strong>