مشخصات و شرایط جغرافیایی:

پایگاه خبری دیده بان محیط زیست و حیات وحش ایران (iew): منطقه سرخ آباد طی مصوبه شماره ۱۴۹ شورای عالی محیط زیست مورخ ۱۳۷۵/۱۱/۲۷ بعنوان منطقه حفاظت شده سرخ آباد به مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست پیوسته است.

منطقه حفاظت شده سرخ آباد با وسعت ۱۲۲,۶۱۸ هکتار در شهرستان زنجان مابین دو رشته کوه شمالی و جنوبی این استان واقع شده است.

این منطقه به دلیل شرایط اکولوژیکی خاص و دارا بودن زیستگاه های متنوع و کوهستانی، دشتی و محیط های آبی از تنوع گیاهی و جانوری بالایی برخوردار است.

دشت سهرین در داخل منطقه بعنوان یکی از زیستگاه های با ارزش آهو محسوب می شود.

دامنه ارتفاعی ۵۰۰ تا ۲۹۰۰ متر، بارندگی و دمای متوسط سالیانه ۵۰۰ میلیمتر و ۱۱ درجه سانتیگراد منطقه را دارای اقلیم نیمه خشک مدیترانه ای معتدل نموده است.

مهم ترین دشت های منطقه حفاظت شده سرخ آباد عبارتند از: دشت سهرین، سارمساقلو، قره تپه، آلمالو، کزه بر و مهمترین جریان سطحی منطقه رود قزل اوزن و رودهای دیگر آن شامل جیزوان، کله سر، سرخ آباد، کلیم، گوهر، انذر، سارمساقلو، قره چریان، جوره کندی می باشند.

ارتفاعات مهم در منطقه حفاظت شده سرخ آباد عبارتند از: کوه سرداب، سرخ آباد، کلکش، الگناف، دینگه داغ، چله خانه، خیرالمسجد، طواش داغی، بیوک داغی، مند جال، توپ آنلان (قریه ساری)، کوه پلنگه (کسوان)، کوه قلعه (شیت)، کوه صهمام (جیزوان)، گلجین، کیتی داغ، چله خانه (رشید آباد)، زرش، چونوباشی (ولیدر ولیس)، کوه بیجار (سرخه مشه)

دره های مهم منطقه حفاظت شده سرخ آباد که در اصطلاح محلی به آن دربند گفته می شود عبارتند از: دربند رشید آباد، جیزوان، سرخ آباد، کله سر، گلجین، ولیس، شیت و ولیدر، نیاب و دره ماری و زریک.

مهم ترین چشمه ها و کاریزهای منطقه عبارتند از: قنات نهیل، گل تپه، کزبر، باغ امینی، کناوند، ینگجه، لگاهی، کناوند، آب بندان سارمساقلو، قره چریان و چشمه آب گرم و آب معدنی وننق، دره لیک، توپ آتلان.

یک کریدور مهاجرتی از دشت سهرین به سمت منطقه شکار ممنوع فیله خاصه برای گدار زمستانی و بهاری آهوان منطقه وجود دارد.

داخل منطقه حفاظت شده سرخ آباد پنج ایستگاه اقلیم شناسی وجود دارد که شامل ایستگاههای سینوپتیک، کلیماتولوژی و باران سنجی است. شایان ذکر است در شمال منطقه حفاظت شده سرخ آباد، منطقه شکار ممنوع فیله خاصه واقع شده است.

سرمحیط بانی سهرین و پاسگاه محیط بانی ماری حفاظت از این منطقه را به عهده دارند.

جاذبه های توریستی:

از مهم ترین جاذبه های توریستی منطقه می توان به: چشمه آب گرم و آب معدنی وننق، یخچال طبیعی ولیدر، چمنزار سرد آب و آبشار سرخه مشه اشاره نمود.

وضعیت اجتماعی:

تعداد ۴۷ روستا شامل ۴۳۸۰ خانوار با جمعیتی معادل ۱۸۷۵۸ نفر در این منطقه زندگی می کنند و از لحاظ معیشتی، درآمد افراد ساکن در منطقه ازکشاورزی و دامداری تامین میگردد.

پوشش گیاهی:

گونه های شاخص گیاهی منطقه حفاظت شده سرخ آباد عبارتند از: ارس، گردو، سیاه تلو و گونه های دیگر آن شامل: زالزالک، انار وحشی، داغداغان، زرشک، زیتون، گون، آویشن، درمنه، کلاه میرحسن، چوبک، لاله، مرزه و ثعلب می باشند.

گونه های شاخص جانوری:

گونه های شاخص جانوری منطقه حفاظت شده سرخ آباد عبارتند از:

پستانداران: آهو، پلنگ، خرس قهوه ای، قوچ و میش، کل و بز، گراز، کفتار، تشی، سمور سنگی، سنجاب زمینی، رودک

بر اساس سرشماری صورت گرفته در مهرماه سال ۱۳۹۲ تعداد ۱۶۵۰  آهو در دشت سهرین شمارش شدند. (لینک خبر)

بر اساس سرشماری صورت گرفته در مهرماه سال ۱۳۹۶ تعداد ۱۱۵۰  آهو در دشت سهرین شمارش شدند. (لینک خبر)

بر اساس سرشماری صورت گرفته در آذر ماه سال ۹۷، تعداد ۱۲۷۷ راس آهو در دشت سهرین و منطقه شکار ممنوع فیله خاصه زنجان مشاهده شد.

پرندگان: کبک دری، هوبره، عقاب، شاهین، دال، غاز خاکستری، خوتکا، لک لک سفید، باکلان

خزندگان و دوزیستان: افعی البرزی، افعی شاخدار ایرانی، افعی زنجانی

ماهیان: کپور، سیم، اسبله

تعارضات و تهدید های منطقه:

وجود فرودگاه، پادگان، شخم و کشت غیر مجاز، شکار غیرمجاز، اجرای طرح های عمرانی نظیرجاده سازی، سد سازی، عبور خطوط انتقال نیرو، نفت، گاز، برق و مخابرات، گسترش راه های ارتباطی، ساخت و سازهای انسانی، ورود فاضلاب و پسماندهای روستایی، گسترش اراضی دیم کاری گندم و باغات، حفر چاه عمیق و نزدیکی به شهر زنجان.

دشت سهرین واقع در منطقه حفاظت شده سرخ آباد تنها زیستگاه پویای آهو در شمال غرب کشور به شمار می رود. این زیستگاه ارزشمند طی سال های اخیر به شدت دستخوش تغییر کاربری از طریق حفر چاه های متعدد و توسعه فعالیت های کشاورزی شده است.

حوادث و رخدادهای منطقه:

- دستگیری شکارچی یک راس آهو در مردادماه ۱۳۹۱

- محیط بانان منطقه حفاظت شده سرخ آباد در آبان ماه ۱۳۹۱ موفق شدند از یک قلاده خرس قهوه ای به همراه توله اش تصویر برداری کنند. (لینک مرتبط)

مرگ دلخراش آهوی رمنده بر اثر برخورد با شیشه یک مغازه در زنجان (لینک مرتبط)

- در خردادماه سال ۱۳۹۴ لاشه یک پلنگ کشف شد (لینک مرتبط)

- کشف لاشه یک آهو و یک اسلحه غیرمجاز در مرداد ۱۳۹۴ (لینک مرتبط)

- دستگیری شکارچی یک راس آهو در شهریور ۱۳۹۶ (لینک مرتبط)

تصاویر منطقه حفاظت شده سرخ آباد: