پایگاه خبری دیده بان محیط زیست و حیات وحش ایران: به گزارش انجمن یوزپلنگ ایرانی متأسفانه سالهاست که اکتشاف نفت در پارک ملی کویر تهدیدی بالقوه برای موجودیت و آینده این منطقه ارزشمند در کشور محسوب می شود و اخیرا نیز با قوت بیشتری یافته است.

به گزارش خبرگزاری مهر، در فروردین سال جاری،‌ هیات دولت در دور چهارم سفرهای استانی خود، در استان سمنان به بررسی مصوبات سه سفر گذشته پرداخت و ضمن بازنگری در روند اجرا و اقداماتی که می بایست انجام می شده است، مشکلات و موانع را برطرف و دستورات لازم برای اتمام مصوبات قبلی ازجمله عملیات اکتشاف نفت در بلوک گرمسار، محدوده کویر و پارک ملی کویر را تا پایان امسال را صادر کرد.

پارک های ملی بدون شک مناطقی ارزشمند بوده و ده ها دلیل برای اهمیت حفاظت از آنها می توان ارائه داد. با این حال، بهتر است ۱۰ دلیل مبنی بر اهمیت بالای پارک ملی کویر را مرور نمود:

۱- پارک ملی کویر یکی از زیستگاه های اصلی یوزپلنگ آسیایی و پلنگ ایرانی، دو گربه سان درحال انقراض ایران محسوب می شود.

۲- مطالعات نشان داده است که علیرغم تعدد مناطق زیست یوزپلنگ در ایران، ولی یوزها در اکثر این مناطق به دلیل وسعت اندک، شانس طولانی زندگی کردن را ندارند. تنها سه منطقه در ایران وجود دارد که ما مطمئن هستیم یوزها بیش از ۵ سال در آن زندگی می کنند که یکی از آنها پارک ملی کویر است. وسعت بالای این منطقه به یوز که به عرصه های گسترده نیاز دارد، اجازه می دهد بدون خطر برخورد با انسان و کشته شدن، تا سال ها به بقای خود ادامه دهد.

تصویر: یوزپلنگ آسیایی در پارک ملی کویر

۳- در ایران، گونه خاصی از آهو زیست می کند که “جبیر” نامیده می شود و در چند منطقه محدود در مناطق بسیار خشک ایران باقیمانده است. درحال حاضر، حداقل ۳۰ تا ۴۰ درصد کل جمعیت این گونه در ایران در پارک ملی کویر زیست می کند و هیچ منطقه دیگری در ایران، چنین جمعیت پویا و زیستایی از جبیر را ندارد.

۴- پارک ملی کویر از پایینترین نرخ تلفات یوزپلنگ طی دو دهه اخیر در ایران برخوردار بوده است، بطوریکه هیچ گزارش رسمی دال بر کشته شدن یوزپلنگ توسط انسان در این منطقه طی دو دهه گذشته در دست نمی باشد. این درحالی است که بیش از ۲۰ یوزپلنگ تنها طی یک دهه گذشته توسط انسان در سایر مناطق کشور ازبین رفته اند.

تصویر: پلنگ در پارک ملی کویر

۵- جایگاه پارک ملی کویر برای بقای یوز در ایران اهمیت ویژه ای دارد. حداقل ۲۰۰ تا ۳۰۰ کیلومتر فاصله کویر تا نزدیکترین زیستگاه یوزپلنگ در ایران محسوب می شود، بطوریکه بررسی ها نشان می دهد که کویر خود احتمالا به دریافت کننده یوز از سایر مناطق بدل شده است. این بدان معناست که در صورت ازبین رفتن این منطقه، فقط چند صدهزار هکتار از عرصه های زیستی یوز آسیایی از بین نخواهد رفت، بلکه به دلیل آنکه پارک ملی کویر مقصد جابجایی ها بوده است، این منطقه همراه با تمامی زیستگاه های حد واسط (تا استانهای سمنان و اصفهان) نابود خواهد شد. به عبارت دیگر، نابودی کویر فقط وسعت این منطقه را از حوزه انتشار یوز در ایران خارج نخواهد کرد، بلکه محدوده ای حداقل ۳ تا ۴ برابر بزرگتر از مساحت فعلی پارک دیگر نقش خود را به عنوان زیستگاه یوزپلنگ در ایران ازدست خواهد داد.

تصویر: گرگ در پارک ملی کویر

۶- تکثیر گربه سانان در اسارت و بازگردادند آنها به طبیعت کاری بسیار دشوار و نیازمند لحاظ نمودن ملاحظات مختلف است. درصورتیکه سازمان حفاظت محیط زیست همچنان به تکثیر دو یوزپلنگ موجود در اسارت (کوشکی و دلبر) می اندیشد، لاجرم به منطقه ای جهت رهاسازی زاده های این دو یوز نیز باید بیندیشد. شک نباید کرد که یکی از بهترین مناطق برای چنین سرمایه گذاری عظیمی پارک ملی کویر است، زیرا زاده ها باید در منطقه ای رها شوند که همه انواع طعمه ها را داشته باشد تا بتوانند با توجه به تجربه کم در شکار، به خوبی روش های مختلف شکار کردن روی گونه های مختلف را بیاموزند، فاقد دام اهلی و سگ باشد تا جانشان را تهدید نکند، وسعت بزرگ آن اجازه یافتن قلمرو مناسب را بدهد، جاده و روستا در بخش عمده آن نباشد، همه انواع گوشتخواران خواران را در خود داشته باشد تا اجتناب از آنها را بیاموزند. تنها زیستگاهی که درحال حاضر دارای چنین ویژگی هایی در ایران است، پارک ملی کویر می باشد. البته لازم به ذکر است که بحث درمورد لزوم برنامه تکثیر یوز در اسارتی که درحال برنامه ریزی است، نیازمند مجالی دیگر است.

تصویر: کل در پارک ملی کویر

۷- پارک ملی کویر یکی از معدود مناطق ایران است که از ۱۵ عضو خانواده گربه سانان، سگ سانان و کفتارها در ایران، حداقل ۱۱ گونه در این منطقه زیست می کنند. در کدام نقطه دیگر از ایران چنین تنوع بی نظیری را می توان دید؟ چنین تنوع بالایی از گونه نشان از پایداری این منطقه و درعین حال، امیدی برای حفظ تنوع زیستی در بلند مدت می باشد.

۸- آب عامل تعیین کننده در بقا و پویایی گونه های کویرزی محسوب می شود که شدیدا تابع بارندگی سالیانه است. فراوانی آب پوشش گیاهی مناسب را فراهم می کند که خود زمینه ساز زادآوری بهتر طعمه ها و بقای بهتر گوشتخواران می باشد. مطالعات نشان داده که سمداران جوان همواره برای یوز و پلنگ به عنوان طعمه از اهمیت بالایی برخوردار است (چون ساده تر شکار می شوند). پارک ملی کویر دارای بالاترین میزان بارش سالیانه در مقایسه با بخش قابل توجهی از زیستگاه های یوز در ایران می باشد که همین امر، باعث زادآوری مناسب طعمه ها می شود.

تصویر: آهو در پارک ملی کویر

۹- پارک ملی کویر دارای یکی از بالاترین پتانسیل های گردشگری در ایران می باشد، نزدیکی به تهران، بکر بودن بخش های قابل توجهی از آن، تنوع بالای جانوری و … باعث شده تا طبیعت گردان زیادی هر سال برای بازدید به منطقه بروند. تعداد بازدیدکنندگان این منطقه تنها طی نیمه دوم هر سال در مقایسه با کل گردشگران در بخش قابل توجهی از مناطق حفاظت شده ایران، قابل مقایسه است.

۱۰- مناطق اکتشافی در نقاط حساس منطقه و دربخش های داخلی واقع شده اند. این بدان معناست که با از بین رفتن آنها، گستره های عظیمی از پارک دچار اختلال خواهند شد و تجربیات پروژه های مشابه نشان داده است که دستگاه های متولی به سادگی سازمان حفاظت محیط زیست را برای ضابطه مند نمودن این بهره برداری و به تقلیل رساندن آثار سوء این فعالیت ها دور خواهند زد.

تهدیدات مختلفی از سوی برنامه های توسعه ای، مناطق حفاظت شده در ایران و سرتاسر دنیا را هدف گرفته اند که کمک به حل چنین معضلاتی نیازمند همیاری گروه های مردمی می باشد. امید است تا همه فعالان محیط زیستی کشور، به ویژه آنهایی که از ارزشهای پارک ملی کویر با خبر هستند، فعالانه ارزش های این منطقه را برای جامعه تبیین کرده و تلاش کنند تا این منطقه همچنان به عنوان یکی از کم تعارض ترین مناطق حفاظت شده ایران باقی بماند.