پایگاه خبری دیده بان محیط زیست و حیات وحش ایران: به نقل از خانه ملت، حمیدرضا چیت‌چیان در نشست علنی امروز (یکشنبه ۱۴ اردیبهشت) مجلس شورای اسلامی، در صحن مجلس گزارشی درباره آخرین وضعیت آب و برق کشور ارائه کرد.

وزیر نیرو با بیان اینکه مسئله آب چالش اصلی در هزاره سوم برای همه جهان است، گفت: براساس گزارش‌های سازمان ملل در اجلاس جهانی مکزیک در سال ۲۰۰۶ بیشتر از ۱٫۲ میلیارد نفر از جمعیت جهان یعنی ۲۰ درصد آنها از دسترسی به آب بهداشتی محروم بودند و متاسفانه پیش‌بینی شده است این رقم در سال ۲۰۲۵ به ۴۰ درصد جمعیت ۹ میلیاردی آن زمان برسد.

وی افزود: این آمار نشان‌دهنده آن است که مسائل مرتبط با آب روزبه‌روز در جهت وخامت و حادتر شدن حرکت می‌کند و این نیازمند آن است که ما در تمام برنامه‌ریزی‌ها با دقت و مراقبت کامل عمل کنیم تا بتوانیم مدیریت صحیحی را بر منابع آب اعمال کنیم.

کاهش متوسط بارش از ۲۵۰ به ۲۴۲ میلی‌متر و منابع آب تجدیدشونده از ۱۳۰ به ۱۲۰ میلیارد مترمکعب

چیت‌چیان با بیان اینکه کشور ما در منطقه خشک و نیمه‌خشک قرار دارد، گفت: در ۱۰ سال گذشته شاهد بودیم که متوسط بارش در کشور از ۲۵۰ میلی‌متر به ۲۴۲ میلی‌متر در سال کاهش پیدا کرده و ما با مسائل بسیار جدی در بخش آب و منابع آبی روبرو هستیم.

این وزیر کابینه دولت یازدهم افزود: در نتیجه خشکسالی‌های پی‌درپی و تغییرات اقلیمی مجموع منابع آب تجدیدشونده کشور ما که تا ۱۰ سال پیش ۱۳۰ میلیارد مترمکعب برآورد می‌شد، با کمال تأسف به ۱۲۰ میلیارد مترمکعب کاهش پیدا کرده است.

کاهش سرانه آب تجدید شونده برای هر ایرانی از ۴ هزار مترمکعب به ۱۶۰۰ مترمکعب

وی تصریح کرد: در اوایل انقلاب میزان آب تجدیدشونده به ازای هر ایرانی ۴ هزار مترمکعب در سال بود که در حال حاضر در نتیجه تحولات در اقلیم و افزایش جمعیت این میزان از ۱,۶۰۰ مترمکعب کمتر است.

چیت‌چیان ادامه داد: مطابق برآوردهای بین‌المللی، کشورهایی که کمتر از ۱۷۰۰ مترمکعب به ازای هر نفر آب تجدیدشونده داشته باشند، کشورهایی در تنش آبی هستند و اگر منابع آبی آنها از یک‌هزار مترمکعب کاهش پیدا کند، آن مناطق دچار بحران آبی خواهند شد.

وزیر نیرو افزود:‌ با اینکه متوسط آب تجدیدشونده در کشور ما کمتر از ۱۶۰۰ مترمکعب است، اما توزیع آن در مناطق مختلف کشور یکسان نیست، به نحوی که در برخی مناطق مانند شمال‌غرب کشور وضعیت مناسب است، اما در شرق دریاچه ارومیه میزان آب سرانه کمتر از ۶۰۰ مترمکعب است.

وی در ادامه به وضعیت بارش در استان‌های مختلف اشاره کرد و گفت: میزان بارش تعداد قابل توجهی از استان‌ها نسبت به متوسط بارش ۴۶ سال قبل به صورت بارزی کاهش یافته است، مثلا در استان البرز و استان سمنان ۴۵ درصد نسبت به متوسط کاهش داشته‌ایم و استان‌های غربی و شمال‌شرق بارش‌های بیشتری داشته‌اند و مجموعا در کشور ۷ درصد میزان بارش‌ها از متوسط کمتر بوده است.

چیت‌چیان با اشاره به اینکه در برخی از مناطق وضعیت منابع آبی حاد است، گفت: در دنیا این نتیجه حاصل شده است که اگر در کشوری کمتر از ۲۰ درصد منابع آبی تجدیدشونده را مصرف کنند، آن کشور از نظر منابع آب پایدار است و اگر تا ۴۰ درصد استفاده شد، این قابل تحمل است و اگر بیش از ۴۰ درصد باشد، آن کشور در مرحله تنش آبی بوده است و اگر کشوری بیش از ۶۰ درصد از منابع آبی خود را استفاده کند، در مرحله بحران آبی قرار دارد.

وزیر نیرو گفت: مصرف آب در کشور ما ۹۶ میلیارد مترمکعب است که در مقایسه با ۱۲۰ میلیارد مترمکعب کل آب تجدیدشونده کشور نشان‌دهنده آن است که ما ۸۰ درصد از منابع آب کشور خود را استفاده می‌کنیم، در حالی که حد بحران ۶۰ درصد بود و ما ۲۰ درصد بیش از آنچه که در دنیا به‌عنوان بحران تعیین‌شده مصرف می‌کنیم.

نشانه های بحران آب در کشور مشهود است

وی به چند مورد از نشانه های بحران در منابع آب اشاره کرد و گفت: اولین مورد به خشک شدن تالاب ها و دریاچه های داخلی کشور می پردازد مانند دریاچه ارومیه و تالاب بختگان که گویای این مسئله است و اگر وضعیت مصرف کننده به همین منوال پیش رود شرایط حادتر خواهد شد.

چیت چیان بحران منابع آب زیر زمینی را از دیگر نشانه های بحران در منابع آب خواند و گفت: یکی از آسان ترین راه های تأمین آب استفاده از چاه ها است که بیش از نیمی از آب مورد نیاز کشور از طریق این آب ها تأمین می شود.

وزیر نیرو ادامه داد: متاسفانه چاه های غیرمجاز زیادی حفر شده اند و از سوی دیگر چاه های مجازی که پروانه صادر شده برای برداشت آب دارند بیش از حد مجاز از آنها آب برداشت شده به گونه ای که در طی سالیان گذشته ۱۰۰ میلیارد متر مکعب از ذخایر استاتیک سفره های آب زیرزمینی کاهش یافته که این میزان در طی سال گذشته به ۱۱ میلیارد متر مکعب رسیده است.

وی یادآور شد: این وضعیت به سرعت دشت های ما را به سمتی می برد که با اضافه کردن چاه ها و افزایش عمق چاه ها امکان استحصال آب بیشتر فراهم نشود و به تدریج کشاورزی از بین رود و موجب شود تا مراکز جمعیتی مجبور به جابجایی شوند.

چیت چیان با بیان اینکه روان آب رودخانه ها نیز از دیگر نشانه های بحران در منابع آب به شمار می رود افزود: در بلند مدت در ۷ ماه اول سال آبی حدود ۵۳ میلیارد متر مکعب جریان آبی داشتیم که این در سال آبی جاری به کمتر از نصف ۵۳ میلیارد متر مکعب کاهش یافته است.

وی ادامه داد: کاهش منابع آب و افزایش نیازهای کشور از دیگر نشانه های بحران در منابع آب است که در این شرایط کشور با یک سری مسائل و تنش های اجتماعی سیاسی و حتی امنیتی مواجه شده است.

وزیر نیرو گفت: ما برای آنکه نگذاریم کشور وارد بحران‌آب شود باید میزان استفاده خود را از منابع تجدید شونده به ۶۰ درصد محدود کنیم که این رقم اصلا مطلوب نیست که متأسفانه چاره ای جز آن وجود ندارد بدان معنا که ما می بایست حداکثر ۷۲ میلیارد متر مکعب در کشور از منابع آب استفاده کنیم در حالی که ۹۲ میلیارد متر مکعب در حال استفاده است.

وی با ارائه راهکارهایی یادآور شد: باید رو به سمت مصرف پایدار یا استفاده پایدار از منابع آب آوریم بدان معنا که آب را چنان مصرف کنیم که نسل های آینده نیز امکان حیات از آن داشته باشند.

۹۲ درصد منابع آبی در بخش کشاورزی مصرف می شود

چیت چیان با بیان اینکه مهمترین موضوعی که باید بر آن پافشاری شود مسئله مدیریت مصرف آب و ارتقاء بهره وری در بخش کشاورزی است تأکید کرد: از کل منابع آب ۹۲ درصد در بخش کشاورزی مصرف می شود و اگر مقایسه ای به راندمان آبیاری دیگر کشورهای مختلف بیاندازیم متوجه تغییر آن خواهیم شد.

وی یادآور شد: در تولید محصولات به ازای هر هکتار برنج ۲۵ هزار متر مکعب آب مصرف می کنیم که در دنیا این میزان معادل ۱۵ هزار متر مکعب است.

چیت چیان تأکید کرد: با وضعیت مصرف آب در بخش کشاورزی نمی توانیم نیازهای کشور را پاسخگو باشیم. ۴۰ درصد مواد مورد نیاز کشور اکنون وارد می شود در حالی که اگر با بهره وری بیشتر کار کنیم قادر خواهیم بود که هم درآمد و تولید را بیشتر کنیم و هم مصرف آب را کم کنیم.

وزیر نیرو گفت:‌ امیدوارم با مشارکت و راهنمایی نمایندگان به راه حل جامعی در این مسئله برسیم و بتوانیم بهره وری را ارتقاء دهیم.

چیت چیان در پاسخ به ابوترابی فرد مبنی بر کمبود آب شرب و خشکسالی در بعضی از مناطق روستایی که منجر به بحران آب شده است، ادامه داد: در حال حاضر حدود ۵۴ میلیون نفر در شهرها و ۱۶٫۲ میلیون نفر در روستاها تحت پوشش منابع آبی هستند که این مقدار یعنی ۹۸٫۸ درصد در شهرها و ۷۷٫۸ درصد در روستاها است، متأسفانه در حال حاضر برخی از روستاها با تانکر آبرسانی می شوند که خوشبختانه در تنظیم بودجه سال ۹۳ به این مسئله توجه شد و در ردیف مستقلی برای آبرسانی به روستاها در نظر گرفته شد اما ما بیشتر از این مقدارها برای رفع کمبود آب در روستاها نیازمندیم ولی باید گفت که همین مسئله منجر به مهاجرت بسیاری از روستاها به شهرها شده است.

وزیر نیرو افزود: برای پیگیری رفع کمبود آب در کشور در حال حاضر ۳۹۰ پروژه مطالعاتی فعال و ۱۹۰۰ پروژه اجرایی آب شهری وجود دارد همچنین ۳۵۰ مورد مطالعات فاضلاب شهری و ۵۱۰ مورد پروژه اجرایی فعال فاضلاب شهری برای این امر در نظر گرفته شده است، از سوی دیگر تعداد مجتمع های اجرایی پروژه های مطالعاتی آب ۲۸۰ مورد است که این مورد در رابطه با مجتمع روستایی دارای پروژه های اجرایی فاضلاب ۷ مورد است اما ما با محدودیت منابع فعالیت برای رفع کمبود آب را محدود کرده است.

چیت چیان گفت: موارد این‌چنینی نشان می دهد که کارهای اجرایی ما بیشتر از منابع بوده است برنامه ها کاملا روشن و مشخص است و باید کار مناسب برای رفع کمبود آب انجام شود. همچنین قرارداد ۷۶ پروژه فعال برای رفع مشکلات صنعت برق با بخش خصوصی بسته شده است که تقاضای ما این است که اگر ردیف آب تضمینی را در بودجه در نظر بگیریم بیشتر می توانیم بخش خصوصی را در این امر مشارکت دهیم.