ایران وارد مرحله «تنش آبی» شده و بحران آب به بحرانی اجتماعی در کشور تبدیل شده است

پایگاه خبری دیده بان محیط زیست و حیات وحش ایران (iew): معاون مدیرکل دفتر برنامه ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو گفت: همه شاخص های جهانی و بین المللی حاکی از ورود ایران به بحران آب است و باید هوشیار باشیم. هرگونه اهمال در کنترل و مدیریت این موضوع به بروز تنش های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی می انجامد.

هدایت فهمی معاون مدیرکل دفتر برنامه ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو روز دوشنبه ۹۵/۵/۴ سه شاخص اصلی طبقه بندی برای تشخیص بحران آب و تنش آبی در جهان اشاره کرد و به ایرنا گفت: شاخص «فالکن مارک»، شاخص سازمان ملل و شاخص موسسه بین المللی مدیریت آب، هرچند به کار گرفته می شوند اما نسبی اند و باید با احتیاط و بومی سازی برای کشور مورد استفاده قرار گیرند.

بر اساس تمام شاخص های بین المللی، ایران وارد بحران و تنش آبی شده است

وی افزود: بر مبنای شاخص فالکن مارک، ایران با سرانه مصرف منابع تجدیدپذیر آب به میزان یک هزار و ۷۰۰ مترمکعب، به مرحله «تنش آبی» وارد شده است، بر اساس شاخص سازمان ملل با مصرف بیش از ۸۸ درصد منابع آب تجدیدپذیر کشور وارد مرحله «فوق بحرانی» شده است و بر اساس شاخص موسسه بین المللی مدیریت آب، در مرحله بحران «مصرف متوسط تا شدید» منابع آب قرار دارد.

این کارشناس مسایل آب تصریح کرد: شاخص های پیش گفته همگی دلالت بر آن دارد که مصارف آب کشور زیاد است. پژوهش ها نیز نشان می دهد بازدهی آب در بخش کشاورزی بسیار پایین است. همچنین میزان هدررفت آب و آب بدون درآمد در بخش شرب ۲۵ درصد برآورد می شود که بسیار بالاست و مقدار زیادی از آب در بخش صنعت بدون بازچرخانی مصرف می شود.

فهمی اعلام کرد: منابع آب تجدیدشونده کشور از ۱۳۰ میلیارد مترمکعب در سال های گذشته، امروز به کمتر از ۱۰۴ میلیارد مترمکعب تقلیل یافته و بارش های کشور در مقایسه با میانگین درازمدت ۲۰ درصد کاهش یافته است. همچنین در سال های گذشته ۱۲۰ میلیارد تا ۲۰۰ میلیارد مترمکعب اضافه برداشت از منابع آب زیرزمینی صورت گرفته و از حجم ثابت آبخوان های کشور کاسته شده است که این امر، هشداری جدی و مساله ای خطرناک به شمار می رود و نشست زمین فقط یک مورد از پیامدهای آن است.

تحلیل های کارشناسانه وزارت نیرو برای ۳۰ تا ۵۰ سال آینده بر اساس مدل های گردش عمومی جو (GCM) در سه سناریو خوش بینانه، بینابینی و بدبینانه مطرح شده که در هر سه حالت کشور با بحران آب روبروست.

فهمی توضیح داد: بر مبنای سناریو بدبینانه، در بسیاری مناطق کشور مانند کرخه، بندرعباس و کارون، جریان خطی آب با کاهش بارش ها و روانآب ها تا ۶۰ درصد کاهش می یابد و این آمار در دریاچه ارومیه نزدیک به ۳۰ درصد و دریاچه نمک ۱۵ درصد است.

در سناریو بینابینی نیز کاهش روانآب ها در بیشتر نقاط کشور پیش بینی شده است. وی تشدید اثر پدیده های اقلیمی را یادآوری کرد و گفت: هر ۱۰ درصد کاهش بارش، تا ۲۵ درصد کاهش بیشتر روانآب های سطحی و منابع آب تجدیدیذیر را به دنبال دارد. بر این اساس، اضافه برداشت از آب های زیرزمینی به کاهش رطوبت خاک می انجامد و افزایش بیشتر دما را سبب می شود.

فهمی نبود الگوی بهینه مصرف آب در بخش های کشاورزی، شرب و صنعت را پدیده ای خطرناک دانست که در ۳۰ سال گذشته شایع شده است. با افزایش جمعیت در سه دهه گذشته این مساله تشدید شده و میانگین مجموع مصرف آب کشور به ۱۰۰ میلیارد مترمکعب افزایش یافته است.

تاکنون به واژه «توسعه پایدار» بعنوان یک شعار لوکس نگاه شده است

وی اضافه کرد: افزایش مصارف، پدیده جهانی تغییر اقلیم و سوء مدیریت در همه عرصه های مربوط به منابع طبیعی، آب، جنگل، مرتع و محیط زیست، سه عامل اساسی بحران آب در کشور است.

معاون مدیرکل دفتر برنامه ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو یادآور شد: در این سال ها به نام توسعه حداکثر استفاده از منابع آبی و منابع طبیعی کشور انجام شد که تبعات منفی مختلفی برای کشور به دنبال داشت و به واژه «توسعه پایدار» که حدود ۱۵ سال پیش در کشور باب شد، بیشتر به عنوان یک واژه لوکس نگریسته شده است.

مردم و مسئولان در معرض تهدید بودن ایران از نظر منابع آبی را جدی بگیرند

پس از پایان دوران هشت ساله جنگ تحمیلی، ایران به دنبال توسعه عمرانی صرف بود اما امروز به جایی رسیدیم که آحاد مردم و مدیران کشور باید با رسیدن به یک وفاق ملی، «در معرض تهدید بودن ایران از نظر منابع آبی» را جدی بگیرند.

فهمی یادآور شد: متاسفانه شاهدیم هر زمان کشور با بحرانی روبرو می شود به جای اینکه برای حل آن انسجام ملی پیدا کنیم، موضوع را به شکل سطحی می بینیم و با متهم کردن و به محاکمه کشیدن یکدیگر اصل مساله را فراموش می کنیم.

وی به خشکسالی ایالت کالیفرنیای آمریکا در سال های گذشته اشاره کرد که در آن، شهرداری با همکاری مردم برای مدتی آبیاری فضای سبز را قطع کردند تا بحران خشکسالی مدیریت شود. در ایران شهرداری ها کمتر حاضر می شوند درباره صرفه جویی در مصرف آب یا فرهنگ سازی در این زمینه و آگاهی رسانی درباره امنیت آب هزینه کنند.

بحران آب در ایران به بحران اجتماعی تبدیل شده است

معاون مدیرکل دفتر برنامه ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو هشدار داد: بحران آب در ایران اینک به یک بحران اجتماعی تبدیل شده است و گاهی در کوچک ترین شهرها و روستاهای کشور تنش ها درگیری هایی بر سر آن رخ می دهد.

با دستیابی به یک وفاق ملی در زمینه حفظ منابع آبی، بازنگری در مصرف آب و فراخوانی مردم برای کمک به دولتمردان و تصمیم گیران، امکان کنترل این بحران با صرف هزینه های پایین تر وجود دارد.

خطری بسیار جدی حیات سیاسی و اجتماعی کشور را تهدید می کند

باید در همه سطوح دولتی، تصمیم سازان و آحاد مردم عزم ملی بر تغییر الگوی مصرف باشد، در غیر این صورت خطری بسیار جدی حیات سیاسی و اجتماعی کشور را تهدید می کند. مساله ای که در برخی کشورهای حوزه «منا» (خاورمیانه و شمال آفریقا) به عاملی برای فروپاشی این کشورها تبدیل شد.

فهمی گفت: باید در کنار مدیریت فیزیکی آب، به مدیریت سرمایه اجتماعی بپردازیم که در صورت از دست رفتن، جبران آن بسیار دشوار است.

این موضوع سیاه نمایی نیست و مسوولان کشور باید بدانند اگر دیر اقدام کنیم، پیامدهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی به دنبال خواهد داشت.

وی بیان کرد: مادامی که افراد با مساله بحران آب به شکل شعاری و احساسی برخورد کرده و ارزش آن را از یک بحث علمی و تخصصی به یک مبحث سطحی تقلیل دهند، کمکی به حل مساله نمی شود.  از آحاد جامعه می خواهیم در این مساله حساس و مهم با بخش مدیریت آب کشور همراهی کنند.

به گفته این مسوول، وزارت نیرو در پی تنظیم سیاست های ملی آب کشور به عنوان یک میثاق عمومی است که در معرض رای عمومی گذاشته خواهد شد. مشارکت در تنظیم این سند کمک می کند این بحران را کنترل کنیم و کشور را برای نسل های آینده نگه داریم.

+62
-4
  

9 دیدگاه

  1. رضا1394 می‌گوید:

    با سلام
    بیشتر از نصف بارش کشور (بیش از صد میلیارد مترمکعب) بخار می شود. ولی در جنگلها به علت سایه جنگل (چند درجه خنکتر بودن ) و همچنین نبود باد و آرام بودن هوا و همینطور رطوبت بیشتر هوا، تبخیر کمتر بوده و زمین خشک نمی شود و در نتیجه آب در زمین گیر می افتد (میزان بارش کشور یک سوم میانگین جهان و میزان تبخیر سه برابر میانگین جهانی می باشد و همچنین “سطح جنگل نسبت به کل کشور” در دنیا ۳۰% است که با مقایسه با کشور مان ، درصد مساحت ما یک چهارم میانگین جهانی است که همه نشان دهنده ارتباط تیخیر با مساحت جنگلها می باشد) و برای همین در جنگلها تعداد و آبدهی چشمه ها و جویبارها و رودخانه ها بیشتر می باشد و صدای شرشر آب در بیشتر جاهای جنگل سالم شنیده می شود. یعنی با حفظ و گسترش جنگلها با همین میزان بارش میلیاردها مترمکعب آب بیشتر خواهیم داشت. علاوه بر این جنگلها با گرفتن ضربه بارشها و نفوذ دادن کم کم آب به زمین ضمن جلوگیری از سیل حجم آب سفره های زیر زمینی و چشمه ها و قنوات را افزایش می دهند. در ضمن میزان بارش در جنگلها به علت تعرق گیاهان و بالا بودن رطوبت بالاتر از مناطق اطراف می باشد.

    پر طرفدار Thumb up 21 Thumb down 0

    • رضا مجذوبی می‌گوید:

      سلام
      البته منظور از جنگل رو بازتر کنیم و اشاره کلا به پوششهای گیاهی متنوع در اقلیمهای گوناگون باشه.
      مثلا در مناطق خراسان پوشش گیاهی با چرای مفرط و بیش از حد تحمل مراتع در کنار بوته کنی و اتش زدن گون و اورس و…برای توسعه مراتعشون و….باعث عدم جذب بارشها و حتی جاری شدن سیل براحتی با یک بارش میشه….پس کلا باید به مراتع فرصت ترمیم داد و حتی بنظرم در برخی مناطق پوشش رو دوباره با روشهای مختلف ترمیم و احیا کرد

      موافقم / مخالفم Thumb up 2 Thumb down 0

  2. رضا1394 می‌گوید:

    به علت کمبود منابع آب شیرین کشاورزی با آب شور ( موسوم به شورورزی) در حال حاضر در جهان و ایران در حال مطالعه می باشد. که می توان با استفاده از آب دریا سواحل لم یزرع و شوره زارها را هم زیر کشت برد و احیا کرد. یکی از صدها گیاه مناسب برای شورورزی گیاه سالیکلورنیا می باشد که برای تولید علوفه یا روغن عملکردی دوبرابر یونجه و دانه های روغنی (آن هم با استفاده از آب شیرین و زمین مرغوب) دارد. با توسعه کشت این گیاهان ضمن ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی و تولید مواد خام کافی برای دامپروری و کارخانه جات تولید روغن، کاغذ و غیره و مزایای دیگری چون ایجاد تفرجگاه ها و توسعه مناطق توریستی و تغییر اکوسیستم منطقه، مرغوب سازی خاک ، تغییر رطوبت منطقه، ایجاد فضای سبز، تجمع پرندگان مهاجر و بومی نیز به وجود می آید.

    پر طرفدار Thumb up 12 Thumb down 1

  3. مجید (حیوانات نگینهای آفرینشند) می‌گوید:

    تازه باید هوشیار باشیم؟؟؟؟؟خیلی ما باحالیم به خدا

    پر طرفدار Thumb up 12 Thumb down 1

  4. چند روز پیش شبکه من و تو مستندی نشون میداد درباره جنگ های آب و هوایی. نشون میداد توسط امواج رادیویی هارپ چطور لایه های بالای جو را منبسط می کنند و باعث میشوند جریان های طبیعی آب و هوایی از منطقه یک کشور دشمن دور شده و اون کشور هدف را وارد دوره های طولانی خشک سالی کنند بدون اینکه بخوان هزینه لشکرکشی به یک کشور را بدهند اون کشور نابود میشه.
    داستان بوداری هست به نظر من این بی آبی تو ایران!!!
    https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%BE

    پر طرفدار Thumb up 5 Thumb down 2

  5. بهزاد می‌گوید:

    فاضلاب شهری پس از تصفیه فیزیکی و شیمیایی باید وارد تاسیسات تصفیه اب شهری شود و مورد مصرف مجدد شرب قرار گیرد این کار تا ۱۸ مرتبه امکان پذیر است بعد از بار هیجدهم به مصرف صنعت و غیره برسد این در حالیست که فاضلاب شهری به هیچ وجه مورد ااستفاده مجدد قرار نمی گیرد طرحههای انتقال اب از ابتدا غلط بوده منتها گوش شنوایی در این امر وجود نداشت .راندمان بخش کشاورزی هم که مانند صد سال پیش است .احداث صنایع اب بر با توجه به وضعیت فعلی تنها در سواحل دریا ی عمان و خلیج فارس مقدور می باشد چون هزینه انتقال اب شیرین تقریبا صفر می شود چندی پیش از مقامات شنیدم تصمیم دارند اب را شیرین کرده و پس از ۶۰۰ کیلومتر انتقال ان را برای مصرف در صنایع فولاد به یزد منتقل کنند ؟عاقلانه این است کارخانه فولاد سازی در مجاورت سواحل جنوب باشد .متاسفانه از این دست تصمیمات غلط کار مدیریت منابع اب کشور را به اینجا رسانده است.

    پر طرفدار Thumb up 13 Thumb down 0

  6. بولوت می‌گوید:

    فقط بحران آب نیست که! سالانه میلیاردها تن خاک در اثر فرسایش از دسترس خارج میشه با این روندی که در پیش هست در آینده ای نه چندان دور نه آب و نه خاک برای کشاورزی و تولید غذا در ایران خواهیم داشت. که نسلهای آینده به شدت با مشکل مواجه خواهند شد.

    بیشتر از ۸۰ ساله که ما نتونستیم ابتدایی ترین مسایل مانند شخم در جهت شیب رو تو این مملکت حل کنیم!

    بهره برداری بی رویه از جنگلها و مراتع و عدم مدیریت و کنترل فرسایش خاک امنیت غذایی نسلهای بعدی رو به مخاطره خواهد انداخت.

    اگه سیر قهقرایی جنگل و مرتع متوقف بشه و در کل پوشش گیاهی حفظ بشه مطمئنا آب باران در خاک نفوذ میکنه و سفره های زیرزمینی رو تغذیه میکنه همچنین از فرسایش خاک جلوگیری میشه پس تنها راه حل ممکن حفظ جنگل و مرتع هست.

    پر طرفدار Thumb up 10 Thumb down 1

  7. جمشید از خوی می‌گوید:

    بدلیل ارتباط مستقیم با دامنه فعالیت کاری و اقلیم،تغییرات آب و هوا و پراکنش بارندگی را تقریبا از دو دهه پیش دنبال میکنم.
    در جنوب فلات ایران و تقریبا از سال ۱۳۷۹ دامنه دفعات بارندگی در نیمه دوم سال،دقیقا از ۶ نوبت،به دو نوبت کاهش یافته و این توالی تا به زمستان پارسال،ثابت مانده است.!
    بارشهای استوائی جنوب کشور(باران شوتی) ،دیر سالی است که به افسانه ها پیوسته است.!
    در سالهای اخیر، تعدادی از کارشناسان خبره و ذیربط داخل کشور از بروز بحران های بر سر آب درفلات ایران،هم در صدا و سیما و هم در جراید اطلاع رسانی کرده اند.
    بروز تنش بر سر تقسیم آب در روستا های یزد،چهار محال و بختیاری و خوزستان از این جمله اند.
    راه حلهای پیشنهادی نظیر تجدید نظر در خصوص برنامه های در دست اجرای وزارت نیرو در خصوص احداث سد،برچیدن تعدادی از این سدها،عدم آبگیری کافی پشت تعدادی از سدها،وجود حجم عظیمی از رسوبات گل ولای در برخی از سدها،عدم رعایت اصل صرفه جوئی از سوی اکثریت شهر وندان،هدر رفت بخش زیادی از آب شرب دردسترس در بخش باغبانی و زراعت،احداث صدها چاه آب غیر مجاز در دشت ها توسط زمینداران و باغداران و نبود اهرم های بازدارنده و کنترل،کار گذاری پمپ های مکنده فراوان در مسیر آبراهه ها ورود خانه ها بخشی از داستان غارت ذخایر استراتژیک آب در این فلات است.!

    پر طرفدار Thumb up 9 Thumb down 0

  8. آرنولد می‌گوید:

    از بس که مجوز حفر چاه کشاورزی داده شد

    پر طرفدار Thumb up 6 Thumb down 0

پاسخ دادن به خبرنامه محیط زیست، دانش و فن آوری لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

*

شما می‌توانید از این دستورات HTML استفاده کنید: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <strike> <strong>