پایگاه خبری دیده بان محیط زیست و حیات وحش ایران (iew): چهاردهم مارس یا ۲۳ اسفند «روز جهانی اقدام برای حمایت از رودخانه ها و مقابله با سد سازی» نام گرفته و هزاران نفر از مردم در سراسر دنیا این روز را برای یادآوری اهمیت رودخانه ها و تشکر از کسانی که برای حفاظت از آنها تلاش می کنند، گرامی داشته و برای پیروزی هایی مانند حذف سدها و بازسازی رودخانه ها جشن می گیرند.

روز بین المللی اقدام برای حمایت از رودخانه ها، آب و زندگی و مقابله با سد سازی، در سال ۱۹۹۷ به وسیله شرکت کنندگان اولین نشست بین المللی قربانیان سد سازی در کوریتیبلی برزیل به تصویب رسید.

رودخانه های سالم شریان های حیاتی سیاره ما هستند. رودخانه ها و حوضه های آبریز آنها تنوع زیستی غنی را حفظ می کنند، آب، غذا و داروی مردم حاشیه رودخانه را تامین می کنند، سیل و خشکسالی را کاهش می دهند، از جنگل ها حمایت می کنند، منابع آب زیرزمینی را تامین می کنند و راه های سفر را فراهم می کنند.

ما نمی توانیم بدون کالاها و خدماتی که اکوسیستم های آبی ارائه می دهند به حیات بر روی کره زمین ادامه دهیم و ما نمی توانیم این اکوسیستم ها را ایجاد و یا تکثیر کنیم. ما فقط می توانیم از اکوسیستم های آبی حفاظت کنیم.

اهمیت رودخانه ها:

رودخانه ها، حوزه های آبریز رودخانه و حریم رودخانه ها دارای بالاترین تنوع زیستی در جهان هستند و همچنین بیشترین تمرکز جمعیت انسانی در حاشیه و نزدیک به رودخانه ها قرار دارد.

تامین آب شیرین: رودخانه ها مهمترین منابع تامین آب شیرین و سالم در کره زمین به شمار می روند.

تامین غذا و خاک حاصلخیز: رودخانه ها تامین کننده آب سالم، غذا، خاک حاصلخیز و هوای مطلوب برای زندگی بر روی زمین هستند.

جلوگیری از تغییرات آب و هوایی: رودخانه ها از مهمترین عوامل جلوگیری از تغییرات آب و هوایی و گرم شدن کره زمین به شمار می روند.

اثرات روانی و زیبایی شناختی: رودخانه ها همانند تالاب ها و جنگل ها از زیباترین اکوسیستم های جهان به شمار می روند. حضور، زندگی در کنار رودخانه تاثیرات مثبت فراوانی بر ایجاد آرامش و سلامت روانی انسان ها به همراه دارد.

تخریب و نابودی رودخانه ها به شدت بر روی کیفیت زندگی انسان و سایر موجودات زنده بر روی زمین تاثیر خواهد گذاشت.

تاثیرات مخرب سد سازی بر روی رودخانه ها:

بدون شک احداث سد بر روی رودخانه ها بزرگترین عامل تهدید و تخریب اکوسیستم رودخانه ها به شمار می رود.

سدها پیامدهای مضر محیط زیستی متعددی به همراه دارند که شامل اثرات مخرب بیولوژیک ، فیزیکی و شیمیایی در رودخانه ها می باشد.

سدها با قطع جریان آب تنوع زیستی رودخانه را به خطر می اندازند و تخم ریزی و روند طبیعی زندگی آبزیان جلوگیری می کنند. تعداد زیادی از گونه های جانوری جهان طی سال های اخیر به دلیل سد سازی منقرض شده و یا در آستانه انقراض قرار دارند.

وجود یک مخزن بزرگ آب راکد در پشت سد برای زندگی جانوران و گیاهانی که با اکوسیستم آبهای روان تکامل یافته اند (حلزون ها، جلبک ها، ماهی ها و …) مناسب نیست و به تدریج منجر به نابودی تنوع آنها خواهد شد.

سدها علاوه بر تاثیرات فیزیکی منفی، منجر به تغییران مضر شیمیایی در رودخانه ها می شوند که تغییر در دمای آب، تغییر در میزان اکسیژن محلول در آب از این دست می باشد.

 

……………….یکی از رودخانه های پارک ملی لار – مهمترین زیستگاه ماهی قزل آلای خال قرمز در ایران

سدها به جلوگیری از حرکت رسوبات و انباشت آنها در پشت دیواره سد، مانع رسیدن بسیاری از مواد حیاتی به پایین دست رودخانه می شوند. جلوگیری از حرکت رسوبات در رودخانه ها منجر به نابودی دشت های حاصلخیز در پایین دست رودها می شود.

جلوگیری از حرکت رسوبات در روخانه ها منجر به فرسایش بستر رودخانه در طول زمان شده و کیفیت بستر رودخانه جهت نگهداری و هدایت صحیح آب کاهش می باد. این موضوع می تواند با بروز سیلاب های فصلی و تاثیرات مخرب سیل بر اکوسیستم های اطراف رودخانه ها همراه باشد.

سدها در شش دهه گذشته ۴۰ تا میلیون انسان را آواره کرده اند که این موضوع تبعات اجتماعی و روانی بسیاری را برای آواره شدگان به همراه داشته است.

بنابراین مردم سراسر جهان در روز چهاردهم مارچ به خیابان ها می آیند تا نشان دهند که خواستار تغییر در دیدگاه و سیاست های تصمیم گیرندگان نسبت به مدیریت منابع به بخصوص احداث سد بدون مطالعه تاثیرات محیط زیستی بر روی رودخانه ها هستند.