پایگاه خبری دیده بان محیط زیست و حیات وحش ایران (iew): بیابان زایی در کنار دو چالش تغییر اقلیم و کمبود آب شیرین به عنوان سه چالش مهم جامعه جهانی در قرن ۲۱۱ محسوب میشود. به همین منظور سازمان ملل متحدد کمیته ای بین الدول جهت تدوین کنوانسیون بین المللی مقابله با بیابان زایی راه اندازی نمود و این کمیته پس از ۳ سال طی جلسات مختلف سرانجام در ۱۷ ژوئن ۱۹۹۴ کنوانسیون بین المللی مقابله با بیابان زایی (UNCCD) را تاسیس نمود.

بر همین اساس ۱۷ ژوئن (برابر با ۲۷ خرداد) به عنوان روز جهانی مقابله با بیابان زایی نام گذاری شد.

شعار روز جهانی مقابله با بیابان زایی ۲۰۱۸ اینگونه انتخاب شده است:

Land has true vlue. Invest in it / زمین دارای ارزش واقعی است. در آن سرمایه گذاری کنید.

کنوانسیون بین المللی مقابله با بیابان زایی به منظور جلب مشارکت جهانی در جهت معکوس نمودن پدیده بیابان زایی، تصویب قوانین الزام آور و توافقات بین المللی و تشویق دولت ها و مردم در راستای کاهش اثرات خشکسالی، ریشه کن نمودن فقر و انجام فعالیت های توسعه ای سازگار با محیط زیست تاسیس گردید.

بیابان‌ زایی چیست؟

بیابان‌ زایی تخریب سرزمین به معنی کاهش یا از دست رفتن توان تولیدی یا اقتصادی اراضی دیم، مرتع، چراگاه، جنگل، بوته‌زار در مناطق خشک، نیمه خشک و خشک نیمه مرطوب می باشد.

عوامل موثر در بیابان‌ زایی

- بهره‌برداری بیش از حد از منابع آب و خاک از طریق فعالیت‌های کشاورزی

- چرای بیش از حد دام

- قطع درختان و جنگل‌زدایی

- آبیاری و زهکشی نامناسب

- تغییرات اقلیمی

- بروز سیلاب‌های شدید

- خشکسالی های متناوب

آثار و پیامد‌های بیابان‌زایی

فرسایش خاک ناشی از باد و یا آب

از بین رفتن پوشش گیاهی (بخصوص گونه‌های بومی هر منطقه)

افت کمی و کیفی آب‌های زیر زمینی و خشک شدن قنات‌ها

سبز نشدن بذرها در چندین مرحله بذرپاشی

بلند شدن گرد و خاک زیاد از یک منطقه

کم شدن میزان بارندگی

از بین رفتن یا کوچ حیات وحش

کاهش حاصلخیزی خاک و افت توان تولید زمین‌های کشاورزی

هجوم ماسه‌های روان و خسارات ناشی از آن

بیکاری، گرسنگی و گسترش فقر

مهاجرت

بیابانزایی در ایران

کنوانسیون بین المللی مقابله با بیابان زایی در تاریخ ۱۳۷۵/۱۰/۹ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و ایران سومین کشور امضا کننده و یکی از ۱۹۱ کشور عضو این کنواسیون می باشد.

هر سال ۱۰۰ هزار هکتار به بیابان‌های کشور افزوده می‌شود

بر اساس اعلام سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، ۱۰۰میلیون هکتار از عرصه‌های کشور به‌دلیل کاهش سطح آب سفره‌های زیرزمینی و شور و قلیایی شدن آن و نیز کاهش پوشش گیاهی در معرض بیابان شدن است.

برداشت بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی و برداشت بیش از حد خاک برای توسعه موجب شده که سالانه حدود ۱۰۰هزار هکتار در کشور بیابان‌زایی داشته باشیم.

بی توجهی به مدیریت جامع حوضه‌های آبخیز مهم‌ترین علت بیابانی شدن اراضی در سال‌های اخیر بوده است. طبق برنامه ۵ ساله پنجم سالانه باید ۵۰۰ هزار هکتار از کانون‌های تولید ریزگرد در کشور مهار شوند که سال گذشته به‌ دلیل تامین نشدن اعتبارات تنها ۲۰ هزار هکتار از این کانون‌ها با همکاری وزارت نفت در خوزستان مهار شده است.

در حال حاضر از ۱۶۴ میلیون هکتار مساحت کشور ۳۲ میلیون هکتار در محدوده‌های بیابانی قرار دارند که از این میزان ۷ میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار کانون‌های بحرانی هستند.