پارک ملی سرخه حصار

مشخصات و شرایط جغرافیایی:

پایگاه خبری دیده بان محیط زیست و حیات وحش ایران: پارک ملی خجیر و پارک ملی سرخه حصار قسمتی از منطقه حفاظت شده جاجرود در منتهی الیه شرق تهران می باشند. پارک ملی خجیر و پارک ملی سرخه حصار از قدیمی ترین مناطق حفاظت شده در جهان می باشند و مدیریتی یکپارچه دارند. وجود مناظر بکر و طبیعی و تنوع زیستی مناسب، همچنین تاثیر بسیار بالای این منطقه در کاهش آلودگی هوای شهر تهران اهمیت این پارک های ملی را دو چندان می کند.

پارک ملی سرخه حصار پس از انتخاب شهر تهران به عنوان پایتخت کشور (۱۱۳۳ خورشیدی) در زمان قاجاریه با نامهای قرق سلطنتی یا شکارگاه سلطنتی تحت حفاظت قرار گرفت. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران با تصویب شورای انقلاب اداره آن به سازمان حفاظت محیط زیست محول گردید و طی مصوبه شماره ۹۱ مورخ ۱۳۶۱/۶/۲۱ شورای عالی حفاظت محیط زیست با حدود و مشخص به مساحت ۹۱۹۴ هکتار به عنوان پارک ملی سرخه حصار تعیین گردید.

ارتفاعات:

پارک ملی سرخه حصار از کوهستان های بلند و تپه ماهورهای مرتفع و نیمه مرتفع تشکیل شده است که ارتفاع آن از ۱۲۲۰ متر تا ۲۱۴۷ متر متغیر است.

کوه های مهم پارک ملی سرخه حصار عبارت اند از: کوه سه پایه، کوه بیدک، تخت تالق، کل خانی، شش گوش، سیاه غار و همرؤک

اقلیم:

این منطقه از نظر آب و هوایی جزو اقلیم های سرد به شمار می رود و در چهار اشکوب تقسیم بندی می شود.

۱- اقلیم خشک و سرد: (میانگین حداقل دمای روزانه در سردترین ماه سال از ۲- تا ۲/۴ درجه بر حسب ارتفاع تغییر می کند) که مرز ارتفاعی این اقلیم ۱۵۳۰ متر است.

۲- اقلیم نیمه خشک و سرد: (میانگین حداقل دمای روزانه در سردترین ماه سال از ۲/۴- تا ۸/۵- درجه متغیر است) که این اقلیم در ارتفاعات بین ۱۵۳۰ تا ۱۷۴۴ متر واقع است.

۳- اقلیم نیمه مرطوب سرد: (میانگین حداقل دمای روزانه در سردترین ماه سال از ۸/۵ تا ۷- درجه تغییر می کند) که این اقلیم در ارتفاعات بین ۱۷۴۴ تا ۱۹۰۴ متر واقع است.

۴-اقلیم ارتفاعات فوقانی: که این اقلیم در ارتفاعات بالاتر از ۱۹۰۴ متری قرار دارد. جهت وزش چیره باد، جهت جنوب غربی و غربی است و از نظر شدت‌، شمال‌ و شمال‌ شرقی است‌. بیشترین‌ میزان‌ وزش‌ باد نیز در فصل‌ بهار اتفاق‌ می افتد.

بارندگی:

بارندگی در پارک ملی خجیر و سرخه حصار بیشتر ناشی از جریان های غربی و مدیترانه ای است که نزدیک به ۸ ماه از سال، از اوایل پاییز تا نیمه های بهار، به تناوب منطقه را تحت تاثیر قرار می دهد.

حداقل میانگین بارندگی سالانه در پارک ملی سرخه حصار ۲۷۵ میلی متر و حداکثر میانگین بارندگی سالانه آن ۴۵۰ میلی متر است. حداقل میانگین سالانه دمای روزانه در حدود ۱۰ درجه و حداکثر میانگین سالانه دمای روزانه بیش از ۱۵ درجه سانتی گراد است. جهت وزش چیره باد، جهت جنوب غربی و غربی است. بیشترین‌ میزان‌ وزش‌ باد نیز درفصل‌ بهار اتفاق‌ می‌افتد.

منابع آب:

پارک ملی سرخه حصار از چاه، چشمه و قنات های متعددی بهره می برد که آبدهی خوبی نیز دارند و به همین دلیل محدودیت های آبی ندارد. در پارک ملی سرخه حصار رودخانه دائمی وجود ندارد و فقط دارای آبراهه هایی است که به هنگام سیلاب به عنوان مسیل، آب را هدایت می کنند. ازچشمه های مهم این منطقه می توان به چشمه چاتال، بیدک، انجیرک، رزک، شش گوش، دره شریف، چشمه سوخته و همرؤک اشاره کرد. کم باران ترین ناحیه پاری ملی سرخه حصار در اطراف قصرفیروزه و پر باران ترین آن ارتفاعات مجاور دره بیدکو سه پایه است.

زمین شناسی:

از نظر زمین شناسی بخش هایی از پارک ملی سرخه حصار شامل توده های آتشفشانی است که به صورت مواد آتشفشانی نفوذی دیده می شوند. این واحد که بخش میانی منطقه را پوشانده و گسترش آن نسبت به تشکیلات زمین شناسی دیگر چشم گیر تر است، تا غرب منطقه قصرفیروزه ادامه دارد و در برخی قسمت ها نیز شامل تشکیلات آهکی کرتاسه، رسی و ماسه سنگ ها و آهک های دولومیتی است.

بررسی خاک به طور عمده می تواند در تعیین زیستگاه های مناسب برای برخی از گونه های جانوری حیات وحش دارای اهمیت بسیار باشد. بر این اساس خاک های پارک ملی سرخه حصار در ۵ تیپ ۱- تیپ سرو کوه ۲- تیپ بیدک ۳- تیپ باغشاه ۴- تیپ اصلان ۵- تیپ فیروزه  قرار می گیرد.

پارک های ملی خجیر، سرخه حصار و منطقه حفاظت شده جاجرود بوسیله پاسگاه های محیط بانی باغ شاد، جاجرود، ماملو، قصرفیروزه و توچال تحت حفاظت قرار دارند.

پوشش گیاهی:

در پارک ملی سرخه حصار ۳۲ جامعه گیاهی به صورت طبیعی، نیمه طبیعی و دست کاشت وجود دارند. بیش از ۲۶۰ گونه گیاهی در سه حالت گراس، فورب و چوبی در پارک ملی سرخه حصار شناسایی شده اند. گونه های گیاهی نادر در حال انقراض در پارک های ملی خجیر و سرخه حصار عبارتند از:
گون (کتیرا)، نخود وحشی، فستوک، جو دو سر، عدس وحشی، نخود، گل کتانی، یونجه و ماش.

از گونه های دارویی، صنعتی و خوراکی مشخص پارک ملی سرخه حصار می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

بابونه، بومادران، خاکشیر، بارهنگ، سنبل الطیب، سیرک، شیرین بیان، آویشن، کاکوتی، والک، سیر، آب تره، سماق، زرشک.

تیپ عمومی منطقه شامل درمنه می باشد و در ارتفاعات کوه های پارک ملی سرخه حصار پوششی از درختان بنه، ارس و انواع بادام کوهی دیده می شود.

گونه های شاخص جانوری:

پستانداران: منابع آب کافی، پناهگاه زیاد، و پوشش گیاهی متناسب با نیاز گونه ها، مجموعا زیستگاه مناسبی در دو پارک ملی خجیر و سرخه حصار و منطقه حفاظت شده جاجرود فراهم کرده است، به خصوص پارک ملی خجیر از جنبه های زیبا شناختی، بوم شناسی، ژنتیکی، آموزشی، گردشگری و اجتماعی- اقتصادی ارزش های بسیار مهم بوده بطوری که از بهترین زیستگاههای البرز مرکزی می باشد.

به‌ علت‌ قطع‌ ارتباط با مناطق‌ همجوار، این‌ منطقه به‌ صورت‌ جزیره‌ای شده‌ و ‌پستانداران‌ این‌ منطقه‌ را در رابطه با مهاجرت‌ها و جابجائی های عادی فصلی خود دچار مشکل نموده است.

تعداد گونه‌های جانوری موجود پارک ملی خجیر در هر یک از راسته‌ها به‌ شرح‌ زیر است‌:

۳ گونه‌ از راسته‌ حشره‌ خواران‌ Erinaceidae شامل: خارپشت‌ اروپائی، حشره‌ خور دورنگ‌، حشره‌ خور دندان‌سفید

۵ گونه‌ از راسته‌ خفاش‌ها Chiropter شامل: خفاش‌ بال‌سفید، خفاش سبیل‌دار، خفاش‌ گوش‌ موشی کوچک، خفاش‌ گوش‌پهن، خفاش‌ دم‌ آزاد اروپائی

۱۶ گونه‌ از راسته‌ جوندگان Rodentia شامل: تشی، موش‌ صحرائی، موش‌ قهوه‌ای، موش سیاه، موش خانگی، موش‌ ورامین، هامستر دم دراز، هامستر خاکستری، جرد ایرانی، جرد لیبی، ول‌ آبزی، ول‌ اجتماعی، ول‌ معمولی، ول‌ حفار افغانی، دوپای کوچک، دوپای ناشناخته

۱ گونه‌ از راسته‌ خرگوشها Lagomorpha شامل: خرگوش

۹ گونه‌ از راسته‌ گوشتخواران‌ Carnivora شامل: گرگ، شغال، روباه‌ معمولی، سمور، رودک، شنگ، کفتار، گربه‌ وحشی، پلنگ (سرخه حصار در گذشته یکی از زیستگاه های اصلی پلنگ در استان تهران به شمار میرفته، ولی متاسفانه سالهاست گزارش مستندی از حضور پلنگ در این منطقه ارائه نشده است.)

۴ گونه‌ از راسته‌ زوج‌ سمان‌ Artiodactyla شامل: گراز،کل و بز، قوچ‌ و میش وحشی، آهو

پرندگان: پارک های ملی خجیر و سرخه‌ حصار و منطقه‌ حفاظت‌ شده‌ جاجرود به‌ علت‌ دارا بودن‌ زیستگاههای مختلف‌ اعم‌ از رودخانه‌، کوهستان‌، استپ‌، دارستان‌، کشتزار، باغات‌ و همچنین‌ قرار گرفتن‌ در مسیر مهاجرت‌ تعداد زیادی از گونه‌های مهاجر از موقعیت‌ بسیار خوبی جهت‌ زندگی پرندگان‌ برخوردار می باشد و به‌ همین‌ دلیل‌ گونه‌ های متنوعی ازپرندگان‌ در زیستگاههای مختلف‌ آن‌ مشاهده‌ می گردند.

در مجموع‌ پرندگان پارک های ملی خجیر و سرخه حصار و منطقه حفاظت شده جاجرود ۱۱۵ گونه بوده‌ که‌ ۲۲٫۶ درصد پرندگان‌ ایران‌ را تشکیل‌ می دهد:

تعداد ۳۴ گونه‌ بومی (۲۹٫۵ درصد) شامل پرندگانی از قبیل‌ کبک معمولی (Alectoris chukar) و تیهو (Ammoperdix griseogularis)

تعداد ۳۰ گونه مهاجر زمستان‌گذران‌‌ (۲۶درصد) پرندگانیی از قبیل‌ اردک سرسبز (Anas platyrhynchos) خوتکا (Anas crecca) و نوک پهن‌ (Anas clipeata)

تعداد ۴۱ گونه‌ مهاجر تابستان‌ گذران‌ (۳۵٫۵ درصد) شامل پرندگان‌ راسته‌ Passeriformes از قبیل‌ انواع‌ زردپره‌ (Emberiza) پری شاهرخ‌ Oriolus oriolus و پرندگان‌ دیگری مانند هدهد (Upupa epops) و سبز قبا (Coracias garrulus)

تعداد ۷ گونه‌ عبوری (۶درصد) شامل بسیاری از اردک ها نظیر فیلوش‌ (Anas acuta) گیلار (Anus penelope) و پرندگان‌ شکاری مانند عقاب‌ شاهیAquila) heliaca) از این‌گروه‌ می باشند.

تعداد ۳ گونه‌ رها شده‌ از قفس‌ (۲٫۵ درصد) این‌ پرندگان‌ که‌ شامل‌ طوطی طوق‌ صورتی (Psittacala krameri)، بلبل‌ خرما (Pycnonotus leucotis) و مینا (Acridotheres tristis) می باشند، بومی منطقه‌ نبوده‌ و توسط انسان‌ از مکان‌های دیگر به‌ تهران‌ منتقل‌ گردیده‌ و رها شده‌اند. تعداد این‌ پرندگان‌ روبه‌ افزایش‌ می باشد.

خزندگان: در پارک های ملی خجیر، سرخه‌ حصار و منطقه‌ حفاظت‌ شده‌ جاجرود تعداد ۲۷ گونه‌ خزنده‌ شناسائی گردیده‌اند که‌ شامل‌ ۹ گونه‌ از راسته‌ سوسمارها ۱۷ گونه‌ از راسته‌ مارها و یک گونه‌ لاک پشت‌ می باشد. گونه‌ شاخص‌ خزنده منطقه بزمجه ‌بیابانی تعیین گردیده است و البته‌ در منطقه‌ گونه‌های با اهمیت‌ دیگری نظیر لاک پشت‌ مهمیزدار غربی (‌Testudo graeca ibera) وجود دارد که‌ علاوه‌ بر اینکه‌ حمایت‌ شده‌ می باشد در طبقه‌بندی اتحادیه جهانی حفاظت IUCN نیز در طبقه آسیب پذیر قرار دارد. از سایر گونه‌ های با اهمیت‌ دیگر از قبیل افعی البرزی (Vipera ursine)، افعی شاخدار، بزمجه دشتی در منطقه وجود دارند که در لیست اتحادیه جهانی حفاظت ‌IUCN به عنوان گونه های در معرض‌ خطر انقراض‌ می باشند.

دوزیستان: در پارک های ملی خجیر و سرخه‌ حصار و منطقه‌ حفاظت‌ شده‌ جاجرود دو گونه‌ دوزیست‌ بنام‌ وزغ‌ سبز (Bufo viridis) و قورباغه‌ معمولی ‌زندگی می کنند.

تعارضات و تهدیدهای منطقه:

پارک ملی سرخه‌ حصار همیشه در معرض فشار همه جانبه توسعه ناپایدار بوده است. ساخت و سازهای غیرمجاز اعضاء تعاونی مسکن جهاد کشاورزی موسوم به شهرک زیتون، تعارضات و تصرفات پادگان ها و احداث میادین تیراندازی و برگزاری مانورهای نظامی غیرمجاز در منطقه، تخریب حاصل از اجرای پروژه خط لوله انتقال مواد نفتی و احداث راههای دسترسی متعدد، احداث اتوبان شهید شوشتری (محور کمکی بسیج)، حفر چاه های غیرمجاز در منطقه، شکار غیرمجاز، ورود غیر مجاز افراد به داخل پارک ملی و پیاده روی در منطقه بدلیل عدم وجود مرز مشخص در انتهای جنگل سرخه حصار و تابلوهای هشدار دهنده، ایجاد آتش سوزی در عرصه های طبیعی و بکر، ورود دام و کوچ عشایر در فصل کوچ، تخلیه زباله در اطراف منطقه از مهمترین عوامل تهدید کننده این منطقه به شمار می روند.

رخدادها:

- در آبان ۱۳۹۲ شکارچیان یک راس قوچ وحشی در پارک ملی سرخه حصار دستگیر شدند (لینک مرتبط)

- در اسفندماه ۱۳۹۲ عامل کشتار دو آهو در پارک ملی سرخه حصار تهران دستگیر شد (لینک مرتبط)

تصاویر پارک ملی سرخه‌ حصار:

+62
0
  

5 دیدگاه

  1. شوکا می‌گوید:

    من قبلا با رفیقام زیاد میرفتم سرخه حصار و طی این رفت و آمدها موفق شدم یک گراز ماده با پنج توله را در تاریکی شب ببینم
    و در روز دیگری سه رأس آهوی بالغ که از ترس انسانها فرار میکردند را دیدم دیدن آنها برای من خیلی خوشحال کننده بود ولی از طرف دیگر وقتی آنه همه انسان را میدیدم که وارد محیط زندگی آنها شده اند خیلی ناراحت میشدم
    البته روباه و شغال را من ندیدم ولی یکی از اقوام چند بار دیده
    من به شخصه نمیگذاشتم رفقا یک آشغال آنجا بیاندازند
    باور کنید هرجا ی این پارک بروید یک عامل مخرب انسانی را میبینید از عوامل نظامی بگیر تا مسکونی همچون زیتون
    این را هم بگویم که تهرانی ها تا وقت گیر میاورند میگویند برویم سرخه حصار و خجیر و چیتگر
    راستی یک بار چند خانواده که مشغول کباب کردن بودند از دست یک گراز فراری شده بودند که بعضی ها به اشتباه فکر کردند خرس است که در صورتی که خرس اصلا در سرخه حصار وجود ندارد
    در ضمن رفت و آمد به سرخه حصار و دسترسی به جاهای بکر آن خیلی آسان است باید اقدامات لازم انجام گیرد

    پر طرفدار Thumb up 20 Thumb down 3

  2. سازمان محیط زیست استان تهران در خود پارک سرخه حصار قرار دارد و به نظرم این انتخاب عمدی بوده تا از شهر شدن سرخه حصار جلو گیری کنند.
    قسمت های زیادی (مناطق شمالی که ما رفتیم) نظامی است و حصار کشی شده و به نظر من این هم در حفظ زیستگاه و حیوانات تاثیر مثبت داشته.

    پر طرفدار Thumb up 9 Thumb down 1

  3. مانی می‌گوید:

    فک کنم مورد دیگه ای کلا مبود که بشه باهاش این منطقه ارزشمند رو نابود کنه همه جور تهدید و تخریب شده !! ممنون از سازمان موفق محیط زیست

    پر طرفدار Thumb up 5 Thumb down 1

  4. hoseinezadi می‌گوید:

    میخواستم بدونم مجوز سید ماهی در سد نمرود در چه تاریخی اعلام میشه ؟ لطفا جواب بدید ممنون میشم

    داغ Thumb up 3 Thumb down 5

  5. محمدحسین می‌گوید:

    با سلام و تشکر از محیط بانان و مسئولین پارک سرخه حصار
    احتراما” جهت حفظ و نگهداری این منطقه از تهران بزرگ و محافظت از زیستگاه حیوانات این منطقه نیاز به فرایند و اطلاع رسانی بیشتری دارد و جلو گیری از ساز و ساختهای اطراف آن توسط سازمانها و … ضمنا” در این منطقه نیاز به دامپزشکی جهت رسیدگی و رها سازی آنها را نیز دارد که باید توسط جراید و برنامه رزیزی تلویزیونی توسط مسئولین به اطلاع مردم برسد و همه همگام شوند.. درپناه خدا موفق و سلامت باشید.

    موافقم / مخالفم Thumb up 1 Thumb down 0

پاسخ دادن به محمدحسین لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

*

شما می‌توانید از این دستورات HTML استفاده کنید: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <strike> <strong>