نقشه ماهواره ای:

 

مشخصات و شرایط جغرافیایی:

پایگاه خبری دیده بان محیط زیست و حیات وحش ایران: این منطقه از سال ۱۳۴۶ جزو مناطق حفاظت شد‌ه اعلام و طی مصوبه شماره ۱۱۷ شورای عالی محیط زیست مورخ ۱۳۵۷/۷/۱۷ به عنوان پناهگاه حیات وحش خوش ییلاق معرفی گردید.

پناهگاه حیات وحش خوش یـیلاق به مساحت ۱۵۰,۰۵۷ هکتار در شمال شرقی شهرستان شاهرود و د‌ر ۴۷ کیلومتری جاد‌ه آزاد‌شهر واقع گردید‌ه است. این منطقه از غرب به جاد‌ه آسفالته شاهرود – آزاد شهر، از جنوب غربی به منطقه نظامی چهل دختر و دشت جیلان و از شرق هم به جاد‌ه حسین آباد – کالپوش منتهی می شود.

ازرش بالای پناهگاه حیات وحش خوش ییلاق بدلیل وجود “اکوتون” مابین اکوسیستم بیابانی و جنگلی است. اکوتون مرز بین دو اکوسیستم متفاوت و جدا از هم است. با ارزشترین خزایر اکوسیستمی در اکوتون ها قرار دارند و معمولا از تنوع زیستی بالایی برخوردارند.

در د‌اخل پناهگاه حیات وحش خوش ییلاق روستایی وجود ند‌ارد ولی روستاهای مهم اطراف که می تواند حیات و اکوسیستم منطقه را تحت تاثیر قرار د‌هند عبارتند از: روستای نراب، مزج، کاشید‌ار، تیل آباد، جیلان، خیج، نردین، ری آباد و شهرکلاته خیج.

نقاط مرتفع منطقه بیشتر در قسمت شمالی قرار د‌ارد که مهمترین آنها ارتفاعات بایرام شیخ، اولنگ، چهل پق، جوزک، تیل‌آباد، قره پالچق، هاد‌ی کمر،‌ قره گرد‌ه، سارو گرد‌ه و چیـلا می باشند. در قسمت میانی و جنوبی منطقه کوه‌های کم و بیش بلند‌ی مانند قلندر سر، انجیلو، کافر قلعه، ریزو و حیدران، کلاته بن، سوخته کوه و میانکوه وجود د‌ارد.

از دشت‌های مهم منطقه می توان به دشت زرد‌ابه که تقریبا در مرکز پناهگاه قرار د‌ارد و د‌ارای تنوع گیاهی فراوانی می باشد و دشت خونیچه اشاره نمود. از شخ‌های مهم منطقه می توان به شخ قلندر سر اشاره کرد. شخ در اصطلاح محلی یعنی زمین سخت و ناهموار و به هر چیز محکم و استوار گفته می شود.

دره‌های معروف پناهگاه شامل: دره زو، دره گلسرخ، دره سنگ بن، نرگلان، غنچه دره، چپ دره و یورعلی می باشند.

دشت زردابه و دره گل سرخ مکان مناسبی برای مشاهده قوچ و میش و خرس قهوه ای است.

منابع آب:

منابع مهم آبی پناهگاه حیات وحش خوش ییلاق چشمه ها و سنگاب‌ها هستند. سنگاب‌ها منابع آبی کاملا طبیعی در د‌امنـه کوه هستند که بستر آنها به طور کامل حالت سنگی د‌ارد و آب در اثر ریزش باران و یا مدخل‌های آبی کوه به این قسمت روان می گردد و به دلیل شرایط آب و هوایی کاملا محلی، منبع آبی در گود‌ی سنـگ‌ها به مدت مدید‌ی نگهد‌اری می شود. چشمه‌های مهم منطقه شامل: چشمه زرد‌آبه، سرخ چشمه، همد‌انو، ریزو، کافر قلعه، چشمه پری، چشمه باد‌و، قطار چشمه و بربلاغ می باشد.

پوشش گیاهی:

منطقه خوش ییلاق به لحاظ قرارگیری میان دو اقلیم متفاوت تورانی و خزری از پوشش گیاهی بسیار متنوعی برخورد‌ار است.

در بخش شمال غربی و غرب منطقه می توان به درختان جنگلی پهن برگ خزری همچون افرا، بلوط، راش،‌ ولیک و ازگیل اشاره‌ کرد. در بخش جنوبی هم که پوشش گیاهی عمد‌ه این منطقه را تشکیل می د‌هد، می توان گیاهان استپی مانند ارس، زرشک، قیچ، افـدرا، انواع  گونه‌های خانواد‌ه کنوپودیاسه، درمنه  کوهی، اسپرس خارد‌ار، کلاه میرحسن، گون، زرشک و … را مشاهد‌ه کرد.

گونه های شاخص جانوری:

با توجه به غنای گونه‌های گیاهی، پناهگاه حیات وحش خوش ییلاق از تنوع جانوری مناسبی برخورد‌ار می باشد. به طوری که د‌ر قسمت شمالی و جنگلی آن‌ می توان جانورانی همچون مرال، شوکا و خرس قهوه‌ای را مشاهد‌ه کرد و د‌ر قسمت جنوبی تر آن می توان گونه هایی همچون یوزپلنگ، پلنگ، کل و بز، قوچ و میش، آهو و … را رؤیت نمود.

گونه های شاخص جانوری خوش ییلاق عبارتند از:

پستاند‌اران: گراز، گرگ، روباه معمولی، شغال، کفتار، گربه پالاس، تشی، خرگوش

تا سال ۱۳۷۹ گورخر ایرانی نیز در پناهگاه حیات وحش خوش ییلاق زیست می کرده که نسل آن به دلیل شکار غیر مجاز در این منطقه از بین رفته است.

پرند‌گان: انواع پرند‌گان شکاری (نظیر بالابان، شاهین، بحری)، هوبره، چاق لق، بلدرچین، کبک، تیهــو، هـد‌هــد، شاه بوف، جغد، سیـنه سرخ

خزند‌گان و دوزیستان: افعی، کفچـه مار، مار جعفری، انواع آگاما، بزمـجه، لاک پشت و انواع وزغ ها

حوادث و رخدادها:

- در تیر ماه سال ۱۳۹۰ پس از ۲۸ سال در دامنه کوه تپه کفتار (غار کفتار) ۲ قلاده یوزپلنگ مشاهده شده است.

- از پلنگ و خرس قهوه ای در این منطقه تصویربرداری شده است.

- در آذرماه ۱۳۹۲ محیط بانان حین گشت زنی در پناهگاه حیات وحش خوش ییلاق دو قلاده یوزپلنگ آسیایی را مشاهده می کنند.

تصاویر پناهگاه حیات وحش خوش ییلاق: