نقشه ماهواره ای:

 

مشخصات و شرایط جغرافیایی:

پایگاه خبری دیده بان محیط زیست و حیات وحش ایران: پناهگاه حیات وحش نایبندان در استان یزد، با مساحت ۱,۵۱۶,۹۹۴ هکتار، بزرگ ­ترین پناهگاه وحش در ایران و مهم­ترین زیستگاه یوزپلنگ آسیایی است. برآورد می­شود که ۱۲ تا ۱۵ قلاده یوزپلنگ در این منطقه زندگی کنند.

این پناهگاه از سال ۱۳۷۳ تحت حفاظت بوده است و در طی مصوبه شماره ۲۰۰ شورای عالی محیط زیست در تاریخ ۱۳۸۰/۷/۲۵ به عنوان پناهگاه وحش تعیین شده است.

این منطقه دشتی، تپه های ماهوری و کوهستانی، دارای شوره ­زارهای وسیع است. منبع اصلی آب این ناحیه، چشمه­ ها و چاه­ های فراوان موجود در آن است.

وجود تپه­ های شنی متحرک و توده ­های جنگلی متراکم تاغ از ویژگی­ های منحصر به فرد این منطقه به حساب می ­آید. به دلیل واقع شدن این منطقه در مسیر جاده ابریشم، کاروانسراهای تاریخی متعددی از زمان­های قدیم در این ناحیه باقی مانده­ اند.

ارتفاع این ناحیه بین ۶۰۰ تا ۳۰۰۰ متر منغییر است. میانگین دمای سالیانه آن بین ۱۴ و ۱۹ درجه سانتیگراد و میانگین بارش سالیانه آن بین ۵۰ تا ۱۵۰ میلی متر است که موجب بوجود آمدن آب و هوایی با دمای بالا، خشک و گرم و خشک در آن شده است.

پناهگاه حیات وحش نایبندان یکی از بکرترین و کم تعارض ترین زیستگاههای کشور به لحاظ ورود صنایع و دام اهلی است.

پوشش گیاهی:

بیش از ۲۰۰ گونه گیاهی در این منطقه کشف شده ­اند که برخی از آنها عبارتند از: بادام کوهی، بادام تلخ، انجیر وحشی، گز، تاغ، کاروان کش، درمنه، قیچ، کما، هندوانه ابوجهل و دم عقربی.

گونه های شاخص جانوری:

پستانداران: یوزپلنگ، پلنگ، کاراکال، گربه وحشی، جبیر، قوچ و میش، کل و بز، کفتار، شاه روباه، روباه شنی، روباه معمولی، شغال

تا حدود ۳۰سال قبل در منطقه “رباط گور” پناهگاه حیات وحش نایبندان گورخر ایرانی زیست می کرده که هم اکنون نسل آن در این منطقه منقرض شده است.

پرندگان: هوبره، زاغ بور کویری، کوکر گندمی و شکم‌سیاه، کبک، تیهو، کرکس، عقاب، سنقر خاکستری

خزندگان: افعی شاخدار، مار جعفری، تیر مار و بزمجه

رخدادهای منطقه:

- جنگال نام یوزپلنگی است که با حدود ۱۲ سال سن، بعنوان پیرترین یوزپلنگ جهان شناخته شده است و در این منطقه زندگی میکرده. لاشه جنگال سال ۱۳۹۰ در نزدیکی پاسگاه علی آباد در پناهگاه حیات وحش نایبندان کشف شد که به دلیل سن زیاد و احتمالا ناتوانی در شکار تلف شده بود.

- سایت تکثیر جبیر با وسعت ۴۰ هکتار در منطقه آب انبار پناهگاه حیات وحش نایبندان با انتقال ۵ جبیر ماده و ۲ جبیر نر از شیراحمد سبزوار به این سایت راه اندازی شده و در حال حاضر تعدادشان به ۱۰ راس رسیده است. ۲ راس بره قوچ وحشی که مادرشان توسط شکارچیان کشته شده بودند نیز در این سایت نگهداری می شوند.

- ۲۳ سال قبل نور چراغ خودروی متعلق به معدن موجب سقوط یک قلاده یوزپلنگ به دره و مرگ وی شد.

- ۱۳ سال قبل برخورد یک کامیون در منطقه دیگ رستم واقع در جاده طبس – کرمان منجر به مرگ یک قلاده یوزپلنگ شد که به گفته محیط بانان در هنگام انتقال لاشه این یوز ۳ قلاده یوز دیگر از راه دور مشغول تماشای انتقال لاشه بوده اند.

- ۷ سال قبل از یک گروه ۳ عددی و یک گروه ۴ عددی یوزپلنگ در پناهگاه حیات وحش نایبندان توسط محیط بانان فیلم برداری شد.

- در سال ۱۳۸۸ از یک قلاده یوزپلنگ در این منطقه به مدت یک دقیقه فیلم برداری شده است.

- یکی از آخرین تصاویر ثبت شده از یوزپلنگ آسیایی در پناهگاه حیات وحش نایبندان مربوط به آذرماه ۱۳۹۱ است که از یک قلاده یوزپلنگ نر توسط دوربین های تله ای تصویر برداری شده است.

- برنامه برآورد جمعیت یوزپلنگ در فاز نخست در سال ۱۳۹۱ با پوشش کامل کل محدوده امن نای بندان اجرا و در فاز دوم که تا پایان بهار ۱۳۹۲ ادامه خواهد داشت، ۱۰ نقطه اصلی که گذرهای اصلی یوزپلنگ است، تحت پوشش قرار خواهند گرفت. در جریان این طرح علاوه بر یوزپلنگ، تصاویری از کفتار، کاراکال، شاه روباه، روباه شنی، روباه معمولی، شغال، گربه وحشی، تشی و انواع سمداران نیز به ثبت رسیده است.

- ثبت تصویر یک قلاده یوزپلنگ آسیایی در پناهگاه حیات وحش نای بندان در اردیبهشت ۱۳۹۲ (لینک خبر)

- نتایج بررسی جمعیت یوزپلنگ که در مرداد ۱۳۹۲ منتشر شد نشان می دهد که جمعیت یوزپلنگ آسیایی در این منطقه طی سال های گذشته پایدار مانده و تغییرات زیادی نداشته است و از یوزپلنگ نر بالغی به نام آرش به صورت غالب در بسیاری از نقاط پناهگاه حیات وحش نای بندان تصویربرداری شد. (لینک مرتبط)

تصاویر پناهگاه حیات وحش نایبندان: