نقشه ماهواره ای:

 

مشخصات و شرایط جغرافیایی:

پایگاه خبری دیده بان محیط زیست و حیات وحش ایران: این منطقه در سال ۱۳۵۱ با وسعت ۱۹۱ هزار هکتار به عنوان پارک بین المللی انتخاب گردید و در تاریخ ۱۳۶۱/۶/۲۶ طی مصوبه شماره ۹۸ شورای عالی محیط زیست با کاهش وسعت به ۵۶۷۱۳ هکتار به عنوان منطقه حفاظت شده ارژن و پریشان و از طرف سازمان ملل به عنوان ذخیره گاه زیست کره ارژن و پریشان معرفی گردید.

منطقه حفاظت شده ارژن و پریشان در بخش جنوبی رشته کوه های زاگرس و در شصت کیلومتری غرب شیراز قرار دارد، راه مهم ارتباطی فارس به استان های خوزستان و بوشهر از کنار این منظقه می گذرد. در شمال این منطقه روستای دشت ارژن و در غرب منطقه شهر کازرون به فاصله ۲۰ کیلومتری واقع شده اند.

در حد فاصل تالاب ارژن و پریشان منطقه ای به وسعت حدودا ۶۰۰۰ هکتار که غالبا از جنگل های انبوه بلوط پوشیده شده به عنوان محدوده امن منطقه حفاظت شده ارژن و پریشان انتخاب و از سال ۱۳۵۷ توجه ویژه ای به آن شد به طوری که از هر گونه فعالیت کشاورزی و دامداری و فعالیت های انسانی در آن جلوگیری به عمل آمد.

دشت ارژن با مساحت تقریبی ۹۰ کیلومتر مربع و ارتفاع ۱۹۹۰ متر در ۶۰ کیلومتری غرب شیراز واقع است. باوجود محصور بودن دشت ارژن توسط ارتفاعات و بسته بودن سیستم آب های سطحی و همچنین تغذیه سطحی و زیر سطحی، به دلیل فرایند تبخیر و نیز خرد شدگی سازندهای سخت و فرار آب از درز و شکاف ها، انباشتگی ماندآب که گاه ۱ متر عمق دارد موقت می باشد.

تالاب بین المللی پریشان یک تالاب آب شیرین دائمی است که ارتفاع آن از سطح آب های آزاد ۸۲۰ متر است. تالاب پریشان با وسعت ۴۷۰۰ هکتار و حوضه آبریزی به مساحت ۲۶۶ کیلو مترمربع، در ۱۲ کیلومتری جنوب شرقی شهر کازرون و در حاشیه ارتفاعات زاگرس واقع شده است. عمق متوسط تالاب ۱٫۵ متر بوده و در عمیق ترین قسمت ها ۵ متر می باشد.

این تالاب چندین نام را یدک می کشد، دریاچه به نامهای مور، پریشان و فامور نیز شناخته شده‌است و در کنوانسیون رامسر به عنوان تالاب بین المللی ثبت گردیده و در مجموعه مناطق حفاظت شده توسط یونسکو و پروژه انسان و کره مسکون (MAB)‍ به عنوان ذخیره گاه بیوسفر انتخاب شده است. این تالاب از تالاب های مهم جهت پرندگان مهاجر می باشد.

بیشتر ساکنان منطقه کشاورز و باغدار بوده و عشایر نیز در منطقه به دامداری مشغولند. در مواقع پرآبی تالاب حاشیه نشینان به صورت محلی به صید ماهی نیز می پرداختند.

جاذبه های اکوتوریستی:

درختان بلوط در ارتفاعات میانکتل و دشت برم گونه غالب این منطقه بوده و در فصل رویش منظره بسیار بدیعی از جنگل های زاگرس را به معرض دید علاقه مندان طبیعت قرار می دهد. نرگس زار فامور در جنوب شرقی تالاب در فصل پاییز و زمستان دشتی مملو از گل های نرگس است. آبشارهای دشت ارژن با ارتفاعی بالغ بر ۵۰ متر در شرق منطقه و در دامنه ارتفاعات کوه بیل واقع شده اند به طوری که از فواصل بسیار دور نیز قبل رویت می باشند. کاروانسرای قدیمی واقع در جاده میانکتل که مربوط به دوره قاجار می باشد. امامزاده عبدالله در روستای وارک (دشت برم)، امامزاده پیرابوالحسن در روستای ابوالحسنی، امامزاده پیربنکی در جاده کتل پیرزن، امامزاده بی بی حوری در شرق تالاب پریشان و دامنه کوه عربان، راه های قدیمی و تاریخی موجود درمنطقه، جاده قدیمی شیراز _ بوشهر معروف به کتل پیرزن که هنوز قابل استفاده بوده و در برخی از نقاط آن جاده به شکل زیبایی بر روی پرتگاه ها طراحی شده است.

پوشش گیاهی:

در بلندترین ارتفاعات منطقه حفاظت شده ارژن و پریشان (قله چاه برفی با ۲۹۰۰ متر ارتفاع از سطح  دریا) درختان سرو کوهی به صورت پراکنده روییده اند. از کمی پایین تر از قله، جنگل بلوط شرع شده و بخش عمده منطقه را پوشانده است. کم ارتفاع ترین بخش منطقه دشت های اطراف تالاب پریشان است که تنها ۸۰۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد و گونه گیاهی غالب آن در گذشته کنار بوده ولی امروزه جز در مناطقی محدود، اثری از آن به چشم  نمی خورد.

گونه های شاخص جانوری:

در سال ۱۳۶۰ حدود ۱۰۵ هکتار از محدوده امن منطقه حفاظت شده ارژن و پریشان جهت طرح احیاء و تکثیر گوزن زرد ایرانی محصور شد و در پاییز ۱۳۷۲ ، هفده راس از گوزن های زرد  پناهگاه حیات وحش دشت ناز ساری به منطقه میانکتل در دشت ارژن فارس منتقل شدند و در محوطه مذکور رهاسازی شدند.

در این مدت با حفاظت و مراقبت شبانه روزی محیط بانان منطقه اهداف طرح محقق گشته و طبق سرشماری سال ۱۳۸۹ تعداد گوزن ها تا ۷۵ راس افزایش یافته است.

به دلیل عدم تطابق تعداد گوزن ها و وسعت منطقه محصور شده در میانکتل، کهولت سن برخی گوزن ها و … جمعیت این گونه در میانکتل تا حد زیادی کاهش یافته است که جهت تامین فضای زیستی مناسب نسبت به توسعه سایت میانکتل به وسعت ۳۰۰ هکتار و احداث و بهره برداری از سایت ارسنجان به وسعت ۲۰۰ هکتار در سال گذشته اقدام شد و خوشبختانه منجر به احیاء مجدد این گونه ارزشمند در دو محل یاد شده شده است.

تعارضات و تهدیدهای منطقه:

- تصرف اراضی خریداری شده و ملی در تالاب ارژن
- خشک شدن تالاب پریشان و تصرف اراضی تالابی
- گزارش مرتبط با آخرین وضعیت تالاب پریشان

رخدادهای منطقه:

- اولین گوساله گوزن زرد ایرانی در چهارم اردیبهشت ۱۳۹۲ درسایت تکثیر و احیاء گوزن زرد ایرانی در محدوده میانکتل واقع در منطقه حفاظت شده ارژن و پریشان متولد شد.(لینک مرتبط)

- در اردیبهشت ماه ۱۳۹۲ میزان مناسب بارش های فصلی منجر به آبگیری نسبی تالاب پریشان گردید به نحوی که حدود ۱۰ درصد از تالاب آبگیری شد و مشاهده گرازها در منطقه، تخم­ گذاری پرندگان آبزی و کنار آبی در نیزارها، پروازهای پرندگان بر فراز پریشان و مشاهده تعداد زیادی فلامینگو، کیشم، بوتیمار، اگرت و یک پلیکان رخ داد. (لینک خبر)

تصاویر منطقه حفاظت شده ارژن و پریشان: