کنوانسیون رامسر (میثاق بین المللی حفاظت از تالاب ها)

پایگاه خبری دیده بان محیط زیست و حیات وحش ایران: هر چند در حال حاضر علیرغم وجود میثاقهای بین المللی محیط زیستی، اکوسیستم های طبیعی و انسان ساخت با انواع مشکلات روبرو هستند، ولی اگر همین تعداد محدود از توافق و قراردادهای بین المللی زیست محیطی وجود نداشت، عمل حفاظت و نگهداری از محیط زیست به مراتب مشکل تر از آنچه امروز با آن مواجه هستیم، می بود. قوانین و معاهدات بین المللی پایه اجرا و بعمل درآوردن اصول و قوائد زیست محیطی در سطح جهانی می باشند. آنها نه تنها استانداردهای جهانی را تعیین میکنند بلکه صرف وجود آنها در صحنه جهانی اغلب دولتها را به امضا معاهدات و یا تدوین قوانین داخلی خود ترغیب می کنند.

کنوانسیون رامسر قدیمی ترین معاهده بین المللی، با تاکید بر حفاظت از طبیعت در جهان است. آغاز آن در دوم ماه فوریه ۱۹۷۱ ( ۱۳ بهمن ۱۳۴۹) در شهر رامسر ایران بوده که  کنوانسیون نام خود را از این شهر اقتباس کرده است. کنوانسیون رامسر در سال ۱۹۷۵ جنبه قانونی یافت. این معاهده ۱۵۸ کشور عضو را ملزم به تعیین و حفظ تالابهای با اهمیت بین المللی و تشویق به استفاده خردمندانه از آنها می نماید. بیش از ۱۷۰۰سایت با مساحت کل حدود ۱۵۰ میلیون هکتار در حال حاضر در این کنوانسیون به ثبت رسیده اند(آمار سال ۲۰۰۸).

گرچه نام رسمی کنوانسیون: “کنوانسیون تالابهای بین المللی بویژه به عنوان زیستگاه پرندگان آبزی” یا به اختصار”کنوانسیـون تالابهـا (رامسـر، ایــران ، ۱۹۷۱) ” نوشتـه می شـود، ولی به طور معمول به “کنوانسیون رامسر” شهرت دارد. این کنوانسیون بر حفاظت و بهره برداری معقول از تالابها به خصوص در جهت فراهم ساختن زیستگاهی برای پرندگان آبزی تأکید می کند. طی گذشت سالها، کنوانسیون گستره نگرش خود را چنان افزایش داده که تمام ابعاد حفاظت و بهره برداری معقول و پایدار از تالابها را در بر می گیرد و تالابها را در زمره اکوسیستم هایی می داند که در حفاظت از تنوع زیستی و رفاه جامعه بشری اهمیت فوق العاده ای دارند. به همین دلیل بعدها کنوانسیون نام خود را به : “کنوانسیون حفاظت از تالابها ” تغییر داد.

قدرت اثر هر معاهده فقط به اندازه ضعیف ترین عضو آن است. کنوانسیون رامسر نیز از این موضوع مستثنی نمی باشد. اگر قرار بر این باشد که تالابهای در معرض تهدید جهان حفظ شوند، اعضاء فعلی بایست الزامات کنوانسیون را جدی تر بگیرند و کشورهای بیشتری، بدون تاخیر، به عضویت این کنوانسیون در آیند.

کنوانسیون رامسر باعث دست آوردهای قابل توجهی در حفاظت از تالابها شده است اما حفاظت و نگهداری، ایده ال های شکننده ای هستند و ما باید دائما” هوشیار باشیم تا اطمینان حاصل کنیم که تمام موافقتنامه ها، معاهدات، قوانین و کنوانسیون های زیست محیطی با شدت و حدت پیگیری شوند.

معیارهای جدید کنوانسیون رامسر مربوط به شناسایی تالابهای با اهمیت بین المللی:

گروه A از معیارها: مکانهای شامل انواع تالاب شاخص، کمیاب یا منحصر بفرد:

معیار ۱ : تالابی باید از نظر بین المللی با اهمیت تلقی شود که شامل نمونه ای طبیعی یا تقریبا طبیعی از انواع تالابهای شاخص، کمیاب یا منحصر بفرد باشد که در جغرافیای زیستی مربوطه یافت می شود.

گروه B از معیارها: مکانهای دارای اهمیت بین المللی برای حفظ تنوع زیستی. معیارهای در ارتباط با گونه ها و جوامع اکولوژیکی:

معیار ۲: تالابی باید از نظر بین المللی با اهمیت تلقی شود که بتواند گونه های آسیب پذیر یا در خطر انقراض یا در خطر انقراض بحرانی و یا جوامع اکولوژیکی در معرض تهدید را پشتیبانی کند.

معیار ۳: تالابی باید از نظر بین المللی با اهمیت تلقی شود که بتواند جمعیتهایی از گیاه یا جانور که برای حفظ تنوع زیستی یک منطقه جغرافیائی زیستی خاص اهمیت دارند را پشتیبانی کند.

معیار ۴: تالابی باید از نظر بین المللی با اهمیت تلقی شود که گونه های گیاهی یا جانوری را پشتیبانی کند که در مرحله بحرانی از چرخه زیستی خود قرار دارند و یا در طی شرایط نامساعد تأمین پناه نماید.

- معیارهای ویژه براساس پرندگان آبی:

معیار ۵: تالابی باید از نظر بین المللی با اهمیت تلقی شود که بتواند دائما حداقل ۲۰۰۰۰ پرنده آبی را پشتیبانی کند.

معیار ۶: تالابی باید از نظر بین المللی با اهمیت تلقی شود اگر دائما ۱% افراد جمعیت یک گونه یا زیرگونه از پرندگان آبی را پشتیبانی کند.

- معیارهای ویژه براساس ماهیها:

معیار ۷: تالابی از نظر بین المللی بااهمیت تلقی می شود اگر بتواند سهم قابل توجهی از زیرگونه، گونه یا خانواده، مراحل زیستی، ‌فعل و انفعال گونه ها و یا جمعیت هایی از ماهیان بومی را پشتیبانی کند که نشانگر فوائد و یا ارزشهای تالاب باشد و بنابراین در تنوع زیستی جهانی مؤثر است.

معیار ۸: تالابی باید از نظر بین المللی با اهمیت تلقی شود که بتواند برای ماهیان منبع مهم غذایی، ‌محل تخم ریزی، محل پرورش نوزادان و یا مسیر مهاجرتی باشد که نسل ماهی ها چه درحریم تالاب و یا محل دیگر به آن وابسته باشد.

معیارهای قدیم کنوانسیون رامسر مربوط به شناسایی تالابهای با اهمیت بین المللی:

۱٫ معیارهای مربوط به تالابهای معرف و منحصر بفرد:

تالابی حائز اهمیت بین المللی شناخته می شود اگر:

a– نمونه شاخص و به ویژه خوب از یک تالاب طبیعی یا تقریبا طبیعی که معرف یک منطقه جغرافیای زیستی مناسب باشد.

b– نمونه شاخص و به ویژه خوب از یک تالاب طبیعی یا تقریبا طبیعی بوده که در بیش از یک منطقه جغرافیای زیستی مشترک باشد.

c- به عنوان یک نمونه شاخص و به ویژه خوب از تالابی باشد که نقش هیدرولوژیکی، بیولوژیکی یا اکولوژیکی اساسی در عملکرد طبیعی یک حوزه آبریز عمده رودخانه یا سیستم ساحلی ایفا کند، به خصوص هنگامی که در یک موقعیت فرامرزی قرار گرفته باشد.

d– نمونه ای از تیپ ویژه ای از تالاب کمیاب یا غیر متعارف در منطقه جغرافیای زیستی مربوطه باشد.

۲. معیارهای عمومی بر اساس گیاهان یا جانوران:

یک تالاب در صورتی دارای اهمیت بین المللی تلقی می گردد که:

a- شامل مجموعه قابل توجهی از گونه ها یا زیر گونه های نادر، ‌آسیب پذیر یا در خطر انقراض از گیاهان یا جانوران یا تعداد قابل ملاحظه ای از افراد یک یا چند گونه نادر، ‌آسیب پذیر یا در خطر انقراض باشد.

b- به واسطه کیفیت و خصوصیات خاص فون و فلور خود دارای ارزش ویژه ای برای نگهداری تنوع ژنتیکی و اکولوژیکی یک منطقه باشد.

c- به عنوان زیستگاه گیاهان یا جانوران در مرحله بحرانی از چرخه زیستی آنها ارزش ویژه ای داشته باشد.

d- برای یک یا بیش از یک گونه یا جامعه گیاه یا جانور آندمیک (بومی) ارزش ویژه ای داشته باشد.

۳. معیار ویژه براساس پرندگان آبزی:

یک تالاب در صورتی دارای اهمیت بین المللی تلقی می گردد که:

a- به طور منظم ۲۰۰۰۰ پرنده آبزی را در خود نگهداری کند.

b- به طور منظم تعداد قابل ملاحظه ای از افرادی که متعلق به گروههای ویژه پرندگان آبزی، که شاخص ارزشها، حاصلخیزی یا تنوع تالاب باشد، را حمایت و نگهداری کند.

c- در شرایطی که داده های جمعیتی در دسترس باشد، به طور منظم ۱ % افراد جمعیت یک گونه یا زیرگونه از پرندگان آبزی را حمایت و نگهداری کند.

۴٫ معیارهای ویژه بر اساس ماهیان:

یک تالاب در صورتی دارای اهمیت بین المللی تلقی می گردد که:

a – سهم قابل توجهی از زیرگونه، گونه یا خانواده، مراحل زیستنامه، ‌فعل و انفعال گونه ها و یا جمعیت هایی از ماهیان بومی را پشتیبانی کند که نشانگر فوائد و یا ارزشهای تالاب هستند و بنابراین در تنوع زیستی جهانی موثرند.

b – بتواند برای ماهیان منبع مهم غذایی، ‌محل تخم ریزی، محل پرورش نوزادان و یا مسیر مهاجرتی باشد، که نسل ماهی ها چه در حریم تالاب و یا محل دیگر به آن وابسته باشد.

انواع تالابها:

انواع تالاب با توجه به تعریف کنوانسیون رامسر:

الف) تالابهای دریایی و ساحلی:

۱- آبهای دریایی کم عمق دائمی: در بیشتر موارد با عمق کمتر از شش متر در جذر پایین، شامل خلیج های دریایی و خورها

۲- بسترهای دریایی زیر جذر و مدی: شامل بسترهای کتانجک، بسترهای چمن دریایی و علفزارهای استوایی دریایی

۳- آبسنگهای مرجانی

۴- سواحل دریایی صخره ای: شامل جزایر دور از ساحل صخره ای و پرتگاههای دریایی

۵- سواحل ماسه ای، قلوه سنگی یا  سنگریزه ای: شامل نواره های ساحلی دماغه ها و جزیرکچه های شنی: شامل شبکه های ماهور و تپه های خاکه زغال سنگ مرطوب

۶- آبهای مصبی: آبهای دائمی مصبها و شبکه های مصبی دلتاها

۷- پهنه های گلی، ماسه ای یا شور بین  جذر و مدی

۸- ماندابهای بین جذر و مدی: شامل نمکزارها، علفزارهای شور، کفه های نمکی شامل علفزارهای جذر و مدی آب شور و آب شیرین

۹- تالابهای مشجر بین جذر و مدی: شامل باتلاقهای مانگرو و نیپاه و جنگلهای باتلاقی آب شیرین جذر و مدی

۱۰- کولابهای لب شور و شور ساحلی: کولابهای لب شور تا شور با حداقل یک اتصال به نسبت باریک به دریا

۱۱- کولابهای آب شیرین ساحلی: شامل کولابهای دلتایی آب شیرین

۱۲- غارهای آهکی و دیگر سیستمهای هیدرولوژیک زیرزمینی، دریایی/ ساحلی

تالابهای داخل خشکی:

۱۳- دلتاهای درون خشکی دائمی

۱۴- رودخانه ها ، نهر ها و حوزه های دائمی: شامل آبشارها

۱۵- رودخانه های فصلی/ادواری/نامنظم، جویبارها و نهرها

۱۶- دریاچه های آب شیرین دائمی: (بزرگتر از هشت هکتار) شامل دریاچه های U شکل بزرگ

۱۷- دریاچه های آب شیرین فصلی/ادواری: (بزرگتر از هشت هکتار) شامل دریاچه های بوجود آمده در دشتهای سیلابی

۱۸- دریاچه های شور، لب شور و قلیایی دائمی

۱۹- دریاچه ها و دشتهای شور، لب شور و قلیایی فصلی/ادواری

۲۰- ماندابها و حوضچه های شور، لب شور و قلیایی دائمی

۲۱- ماندابها و حوضچه های شور، لب شور و قلیایی فصلی/ادواری

۲۲- ماندابها و حوضچه های آب شیرین دائمی: حوضچه ها (کوچکتر از هشت هکتار)، ماندابها و باتلاقها بر خاک معدنی، دارای پوشش گیاهی پدیدار که در غالب فصل رشد بن در آب باشند

۲۳- ماندابها و حوضچه های آب شیرین فصلی/ادواری: بر خاک معدنی قرار داشته، شامل چالابها، لجنزارها، علفزارهای تحت سیلابهای فصلی و ماندابهای جگن خیز

۲۴- پیت زارهای( تورب زار) غیر مشجر: شامل بته یا مردابهای باز، باتلاقها و لشاب زارها

۲۵- تالابهای آلپینی: شامل علفزارهای آلپینی، آبهای موقت ناشی از ذوب یخ ها

۲۶- تالابهای تندرا: شامل حوضچه های تندرایی، آبهای موقت ناشی از ذوب یخ ها

۲۷- تالابهای با پوشش درختچه ای چیره: باتلاقهای درختچه ای، ماندابهای آب شیرین با پوشش درختچه ای چیره، درختزار غان بر روی خاکهای معدنی

۲۸- تالابهای آب شیرین با پوشش درختی: شامل جنگل های باتلاقی آب شیرین، جنگل های در معرض سیلاب های فصلی، باتلاق های مشجر بر روی خاکهای معدنی

۲۹- پیت زارها با پوشش جنگلی: جنگلهای باتلاقی پیت زاری

۳۰- چشمه های آب شیرین و واحه ها

۳۱- تالابهای زمین گرمایی مشتمل بر بعضی از تالابهای دشتهای سیلابی

۳۲- غارهای آهکی و دیگر سیستم های هیدرولوژیک زیرزمینی: داخل خشکی

تالاب های مصنوعی:

۳۳- استخرهای پرورش آبزیان: مانند ماهی و میگو

۳۴- استخرها: (معمولا” کوچکتر از ۸ هکتار) شامل استخرهای کشاورزی و دامداری و مخازن کوچک

۳۵- اراضی تحت آبیاری: شامل کانال های آبیاری و مزارع برنج

۳۶- اراضی کشاورزی تحت تاثیر سیلابهای فصلی: شامل مراتع و علفزارهای مرطوب برای مصارف گله داری یا تحت استفاده متمرکز

۳۷- سایت های بهره برداری نمک: حوضچه های نمک، نمکزارها و غیره

۳۸- مناطق ذخیره آب: (معمولا” بزرگتر از ۸ هکتار) منابع و مخازن آب، آب بندها و سدها

۳۹- مکان های گودبرداری و حفاری: گودال های برداشت رس و ماسه و حوضچه های کان کنی

۴۰- مناطق تصفیه فاضلاب: مزارع تصفیه فاضلاب، حوضچه های ته نشینی و هوادهی و غیره

۴۱- آبراهه ها، کانالهای زهکشی و جوی ها

۴۲- غارهای آهکی و دیگر سیستم های هیدرولوژیک زیرزمینی: انسان ساخت

+122
0
  

1 دیدگاه

  1. نایا می‌گوید:

    باعرض سلام من دانشجوی مدیریتم و ی مقاله باموضوع حقوق تالابهای خوزستان میخوام میشه کمکم کنید…………………

    داغ Thumb up 4 Thumb down 2

پاسخ دهید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

*

شما می‌توانید از این دستورات HTML استفاده کنید: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <strike> <strong>