پایگاه خبری دیده بان محیط زیست و حیات وحش ایران: اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) در گزارش جدید خود اعلام کرد: با افزوده شدن ۴,۸۰۷ گونه در معرض انقراض به فهرست قرمز گونه‌های در معرض خطر (IUCN RED LIST) ، تعداد کلی این گونه‌های گیاهی و جانوری متنوع در این فوق به ۷۰,۲۹۴ گونه رسید که از این میان ۲۰,۹۳۴ گونه بیش از سایر گونه‌ها با خطر جدی انقراض مواجه هستند.

به گزارش ایسنا، اطلاعات جدید در نسخه بروز شده فهرست قرمز IUCN حاکی از کاهش نگران‌کننده جمعیت مخروطیان بعنوان قدیمی‌ترین و بزرگترین ارگانیسم‌های جهانی، میگوی آب شیرین، حلزون‌های مخروطی، گزارماهی‌های بدون باله رودخانه «یانگ تسه»، ماهی «پاپ سانتاکروز»، سوسمار آبی غول‌پیکر «کیپ ورده» و گونه‌ خاصی از میگوهای آب شیرین تا مرز نابودی است.

جین المارت، مدیر جهانی گروه حفاظت از تنوع‌زیستی IUCN در این‌ باره می‌گوید: به لطف فهرست قرمز IUCN اکنون بیش از هر زمان دیگری از وضعیت تنوع‌ زیستی جهان اطلاع داریم اما تصویر کلی از این وضعیت جهانی، هشدار دهنده است. اگر در مسیر تلاش برای پایان دادن به روند انقراض گونه‌های زیستی حیاتی در سیاره زمین جدی هستیم باید تا حد امکان از این اطلاعات برای هدفمند کردن فعالیت‌های حفاظتی خود استفاده کنیم.

در این بروزرسانی ارزیابی مجددی از وضعیت مخروطیان ارائه می دهد. بنابر نتایج بدست آمده، ۳۴ درصد از درختان سدر، سرو، صنوبر و سایر گیاهان مخروطی اکنون با خطر انقراض مواجه هستند که این رقم نسبت به آخرین ارزیابی‌های سال ۱۹۹۸ میلادی ۴ درصد افزایش یافته است.

کاج‌ مونتری کالیفرنیا  Pinus radiata

همچنین وضعیت حفاظت از ۳۳ گونه مخروطیان شامل «کاج‌ مونتری کالیفرنیا» با نام علمی Pinus radiata روند نامطلوبی داشته است. این درختان به دلیل رشد سریع و چوب باکیفیت به طور وسیعی قطع می‌شوند. این گونه گیاهی هم‌اکنون از فهرست گونه‌های کم‌خطر به فهرست گونه‌های در معرض انقراض منتقل شده و خطراتی نظیر بزهای وحشی و شیوع گسترده عوامل بیماریزا تهدیدهای جدی برای این درختان محسوب می‌شوند.

سدر اطلس  Cedrus atlantica

یکی‌ دیگر از گیاهانی که سابقا در فهرست گونه‌های کم‌خطر قرار داشته، درخت «سدر اطلس» با نام علمی Cedrus atlantica و بومی کوهستان‌های الجزایر و مراکش است. این درخت نیز اکنون به دلیل قطع بی‌رویه و کاهش تعداد آن در اثر هجوم آفت‌های مختلف در فهرست گونه‌های در معرض خطر وارد شده است.

سرو لوسان  Chamaecyparis lawsoniana

از سوی دیگر اقدامات حفاظتی سبب بهبود وضعیت درختان «سرو لوسان» با نام علمی Chamaecyparis lawsoniana شده است. در حالی که این درختان در گذشته جزو گونه‌های پر داد و ستد بودند، اکنون با توجه به اقدامات کنترلی بهتر در ایالت‌های کالیفرنیا و اورگن به فهرست گونه‌های بهبود یافته منتقل شده‌اند که اگر اقدامات حفاظتی فوق ادامه پیدا کند، این درخت مخروطی طی ۱۰ سال آتی به فهرست گونه‌هایی با کمترین تهدید وارد خواهد شد.

کاج زبره  pinus longaera

پوشش گیاهی مخروطیان، قدیمی‌ترین و بزرگترین گونه‌های گیاهی در جهان هستند. بعنوان مثال طول عمر درخت «کاج زبره» با نام علمی Pinus Longaera که بومی جنوب غربی ایالات متحده است تا ۵۰۰۰ سال هم می‌رسد و درخت «سرخ چوب ساحلی» با نام علمی Sequia sempervirens نیز می‌تواند تا ارتفاع ۱۱۰ متری رشد کند.

جنگل‌های درختان مخروطی به همراه تالاب‌ها بیش از هر زیست‌بوم دیگری در زدودن کربن موثر هستند چرا که درختان و جنگل‌های مناطق معتدل و استوایی سه برابر بیش از سایر زیست‌بوم‌ها کربن موجود در محیط زیست را می‌زدایند. به علاوه ارزش‌های اقتصادی آنها به واسطه داشتن چوب‌های نرم برای تولید کاغذ و الوار، بسیار زیاد است. همچنین از پوسته بسیاری از گونه‌های درختان سرخدار، ماده ضده سرطان Taxol استخراج می‌شود.

بنابراین گزارش، برای نخستین‌بار در بروزرسانی اخیر فهرست قرمز IUCN نتایج جهانی ارزیابی از میگوهای آب شیرین نیز ارائه شده که نشان می‌دهد ۲۸ درصد آنها در معرض خطر انقراض هستند. ۱۰ درصد از جمعیت میگوها برای مصارف غذایی بشر استفاده می‌شود.

شاه‌میگوهای رودخانه‌ای  Macrobrachiumrosenbergi

در این بین «شاه‌میگوهای رودخانه‌ای» با نام علمی Macrobrachiumrosenbergi نیز هستند که بخش مهمی از زنجیره غذایی آب‌های شیرین را تشکیل می‌دهند. این گونه آبزی با تهدیدهای جدی نظیر آلودگی محیط زیست، تغییر وضعیت زیستگاه و تجارت آکواریومی روبرو هستند.

حلزون‌های مخروطی

حلزون‌های مخروطی نیز برای نخستین بار در این فهرست مورد ارزیابی قرار گرفتند و اکنون به گروه گونه‌های در معرض انقراض پیوسته‌اند. این جانوران به عنوان یک صیاد، عامل مهم و تاثیرگذار در اکوسیستم‌های دریایی هستند. آنها همچنین به واسطه داشتن ماده سمی که برای تولید داروهای جدید موثر در تسکین درد بیماری‌های صعب‌العلاج از آن استفاده می‌شود، بسیار ارزشمند هستند. این جانوران به دلیل داشتن پوسته بسیار زیبا قرن‌ها برای تهیه کلکسیون مورد استفاده قرار گرفته‌اند که در برخی گونه‌های نادر با رقمی معادل هزاران دلار خرید و فروش شده‌اند. تخریب زیستگاه و آلودگی محیط زیست از مهم‌ترین تهدیدهای پیش‌ روی حلزون‌های مخروطی است.

گرازماهی بدون باله  Neophocaena asiaeorientalis asiaeorientalis

یکی دیگر از گونه‌هایی که در بروزرسانی اخیر مورد ارزیابی قرار گرفته «گرازماهی بدون باله» با نام علمی Neophocaena asiaeorientalis asiaeorientalis است که از گونه‌های کمیاب باقی مانده در آب‌های شیرین جهان هستند. این گرازماهی‌ها در رودخانه‌ «یانگ تسه» چین و دو دریاچه متصل به آن یعنی «پویانگ» و «دونگ تینگ» یافت شده‌اند.

جمعیت این گرازماهی‌ها در سال ۲۰۰۶ میلادی ۱,۸۰۰ قطعه برآورد شده بود که از سال ۱۹۸۰ میلادی جمعیت آنها سالانه پنج درصد کاهش یافته است. این روند رو به کاهش آنها را در فهرست گونه‌های به شدت در معرض خطر انقراض قرار داده است. خطراتی نظیر صید غیرقانونی، ترافیک شدید کشتیرانی، استخراج شن و آلودگی آب، این آبزیان را تهدید می‌کند.

گراز لب سفید آمریکایی  Tayassu pecar

در این ارزیابی‌ها «گراز لب سفید آمریکایی» با نام علمی Tayassu pecar نیز مورد بررسی قرار گرفت. این گراز‌ها از خانواده خوک‌ها هستند که در نواحی آمریکای مرکزی و جنوبی یافت می‌شوند. در این بررسی مشخص شد جمعیت این گرازها در کاستاریکا ۸۹ درصد و در مکزیک و گوآتمالا ۸۴ درصد کاهش یافته و به این ترتیب آنها را در فهرست گونه‌های آسیب‌پذیر قرار داده است. از دلایل اصلی کاهش جمعیت گرازهای لب سفید می‌توان به شکار و تحلیل زیستگاه آنها اشاره کرد اما در بسیاری از مناطق عواملی نظیر بیماری‌ها در کاهش جمعیت آنها نقش داشته است.

گونه های منقرض شده در فهرست جدید

در این بروزرسانی جدید فهرست قرمز IUCN همچنین از سه گونه جانوری به عنوان گونه‌های منقرض شده یاد شده است.

سوسمار عظیم‌الجثه «کیپ ورده» که آخرین بار در سال ۱۹۱۲ میلادی رویت شده به دلیل رشد جمعیت موش‌ها و گربه‌ها منقرض شده است. نسل ماهی «پاپ سانتاکروز» با نام علمی Cyprinodon arcuatus نیز که نخستین بار در حوزه رودخانه «سانتاکروز» ایالت آریزونا یافت شده اکنون به دلیل کاهش حجم آب این رودخانه منقرض شده است. گونه سوم، میگوی آب شیرین با نام علمی Macrobra chium leptodactylus است که قربانی نابودی زیستگاه‌ و توسعه شهری شده است.

سایمون استوارت، رییس کمیسیون بقای گونه‌های IUCN در پایان تاکید کرد: یک بار دیگر بروزرسانی فهرست قرمز IUCN به ما اخبار ناگواری را منتقل کرد اما با این حال در این فهرست جدید نشانه‌های از موفقیت نیز به چشم می‌خورد. بعنوان مثال افزایش تلاش‌های نجات‌بخش در کاستاریکا از وجود قورباغه‌های نهری Brook Frog و قورباغه‌های چشم سبز در این کشور پرده برداشت. با این حال بدون تردید برای جلوگیری از روند رو به کاهش گونه‌های زیستی نیاز به فعالیت‌های بیشتر و گسترده‌تر است.