پایگاه خبری دیده بان محیط زیست و حیات وحش ایران: محققان بیابان لوت در واکنش به مستندی که اخیرا در صدا و سیما مبنی بر سفر به گرمترین نقطه زمین که فاقد حیات است، با اعلام اینکه در بیابان لوت منطقه فاقد حیات وجود ندارد از مسئولان به خاطر بی توجهی نسبت به پخش برنامه هایی که موجب گمراه کردن افکار عمومی با مطالب غیر علمی می شوند، انتقاد کردند.

به گزارش خبرنگار مهر، از زمانی که دکتر زائر و پروفسور تئودور مونو، لوت را گرمترین نقطه زمین معرفی نمودند به ترتیب ۸۲ و ۴۵ سال می گذرد. بعد از این سالیان متمادی هنوز بیابان لوت، فاقد هرگونه ایستگاه سنجش هوا و دما است و این نقصان موجب شده تا برخی به دور از مبانی علمی و با تاکید بر شناخت محدود خویش مکررا به صورت نابجا در خصوص موقعیت آب، هوا، خاک و عوارض طبیعی بیابان لوت به انتشار نظرات واهی بپردازند.

مدیر کانون سبز فارس با اشاره به دیدگاه های خلاف واقع و دور از وضع موجود پدیده های طبیعی بیابان لوت، گفت: جدیدترین این دیدگاه ها فیلمی است با نام سفر به گرمترین نقطه زمین که از شبکه های یک و شبکه مستند صدا و سیما در دو زمان مختلف پخش شد.

به گفته وی، موضوع اصلی فیلم به معرفی ارتفاع ۵۶ متر و گرمترین نقطه کره زمین و همچنین وجود “مناطق فاقد حیات” در بیابان لوت می پردازد.

بهمن ایزدی افزود: هر چند بازگویی مطالب غیر علمی و دور از وضعیت موجود در بوم سازگان لوت تازگی ندارد، اما تکرار این دست مطالب از سوی نماینده سازمان جغرافیایی نیرو های مسلح که طبعا باید منزلت علمی سازمان مذکور را رعایت کند، بسیار عجیب و تامل برانگیز بود.

وی اظهار داشت: گردانندگان فیلم بارها به بیان منطقه عاری از حیات در لوت که تا به حال هیچگونه موجود زنده ای پایش را به آنجا نگذاشته پرداختند که این موضوع نشان از بی اطلاعی محض آنان از تنوع زیستی بسیار ظریف و ارزشمند بیابان لوت و از طرفی دیگر بیانگر فقر آگاهی آنان از تلاش ها و دست آوردهای محققین کشور در سال های اخیر در بیوم های مختلف لوت است.

ایزدی با اشاره به تحقیقات علمی و عملی کارشناسان کانون سبز فارس از سال ۱۳۸۶ تاکنون در بیابان لوت گفت: بر پایه این تحقیقات کارشناسان موفق به شناسایی حدود ۵۰ گونه جانوری از راسته حشرات، خزندگان و گوشتخواران در پیچیده ترین عوارض طبیعی لوت، ناحیه کلوت ها، چاله مرکزی، ریگ یلان، گندم بریان و دیگر مناطق بیابان لوت مرکزی شده اند و در حال حاضر  چند نمونه از این جانوران اندمیک با مطالعه بیولوژیست های داخلی و خارجی در حال ورود به لیست جانوران جدید جهان بوده و نتایج این دستاوردها از طریق رسانه های جمعی به اطلاع عموم رسیده است.

مدیر کانون سبز فارس تصریح کرد: پژوهشگران در تمام  فصول سال با حضور مستمر در بیابان لوت، پدیده های طبیعی، اکولوژی و شبکه های هیدرولوژیک لوت را بررسی کرده و در اوج گرمای تابستان سال های ۹۲ و ۹۱ موفق به شناسایی آگامای سروزغی دم سیاه، گِکُو، چهار نوع آبزی در آب های بسیار شور کال شور، انواع رطیل و شناسایی پنج نوع عنکبوت کنار آبزی در لوت شده اند. سال گذشته نیز در کریدور نزدیک به منطقه ای که مجریان فیلم به عنوان گرمترین نقطه زمین معرفی کردند، کارشناسان کانون سبز فارس با گشایش طولانی ترین کریدور طولی ناحیه کلوت ها، موفق به تصویربرداری از روباه شنی که اندمیک بیابان لوت است، شدند.

به اعتقاد وی، بنابراین ذکر وجود منطقه عاری از حیات در لوت از ۲۰ میلیون سال قبل نشان از درک نادرست از هویت طبیعی لوت دارد، و بیانگر این است که گردانندگان این فیلم حتی از نظرات چندین دهه دانشمندان و بیولوژیست های برجسته دنیا در خصوص ناصحیح بودن و غیر علمی بودن اعلام وجود مناطق عاری از حیات بی اعتنا بوده همچنین بدون توجه به مستندات سازمان ناسا، باز هم ناشیانه، گرمای سطح زمین در این منطقه را ۱۰۰ درجه سانتیگراد بالای صفر عنوان کرده و آن را دلیل عدم وجود حیات در این ناحیه معرفی کردند.

در شرایطی که دانشمندان در حال بررسی دیگر کُرات برای کشف زندگی هستند و برخی از دانشمندان ثابت کرده اند که در آب های بسیار گرم گسل های عمیق اقیانوس ها که محل خروج گاز و آب های گرم است انواع جانوران حتی بدون نور خورشید زندگی می کنند، همچنین وقتی بر اساس گزارشات علمی مرکز تحقیقات قطب جنوب انگلستان، مشخص شده  که در دمای منفی  ۷۰ درجه، در یخ های سرد قطب جنوب تنوع زیستی پر اهمیتی وجود دارد، بنابراین آیا تاکید کردن بر وجود منطقه عاری از حیات در بیابان لوت، موجب انحراف افکار عمومی از موقعیت اکولوژیک و تنوع زیستی ارزشمند لوت نمی شود؟

اینکه گرمترین نقطه سطح زمین در بیابان لوت وجود دارد همواره مطرح بوده اما  به دلیل نبود ایستگاه های هواشناسی در بیابان لوت، اطلاع دقیقی از  ثبت دما توسط نهادهای ذیربط کشور در این بیابان وجود ندارد. اما بر اساس گزارشات سازمان فضایی ناسا در ۲۴ نوامبر ۲۰۰۶ و ۲۱ جولای ۲۰۱۱ میلادی، گرمترین دمای سطح زمین توسط اساتید اقلیم شناسی و جغرافیایی دانشگاه مونتانا با استفاده از داده ماهواره های سازمان ناسا بررسی و مشخص شد که در برخی سال ها بخش هایی از لوت که عمدتا در ریگ یلان واقع در بیابان لوت زنگی احمد (لوت جنوبی)، حدود هفتاد کیلومتری غرب نصرت آباد، واقع شده رکورددار گرمترین نقطه سطح زمین بوده است به طوریکه در سال ۲۰۰۵ میلادی ۷۵ کیلومتری غرب نصرت آباد واقع در ریگ یلان، دمای سطح لوت به ۷۰٫۷ درجه سانتی گراد رسیده که بالاترین میزان دمای ثبت شده در جهان است.

به اعتقاد مدیر کانون سبز فارس، برای سنجش دمای زمین باید از استانداردهایی استفاده کرد که به زاویه تابش خورشید،  میزان شدت تابش آفتاب و نوسانات تشعشات خورشید ، جنس سطح زمین و رنگ خاک، جریان هوایی غالب، شرایط توپوگرافی، وضعیت ژئومرفولوژی و دمای عمومی محیط داشته باشد، لذا سفر به گرمترین نقطه زمین، صرفا به معنای کم ارتفاع ترین نقطه نیست. چنانچه ارتفاع جاده ساحلی بحرالمیت واقع در مرز فلسطین و اردن منفی ۴۲۲ متر از سطح دریای آزاد است اما در ردیف مکان های بسیار گرم زمین قرار نمی گیرند.

ایزدی یادآور شد: بر اساس مطالعات محققان پست ترین نقطه لوت با ارتفاع ۱۰۸ متر از سطح دریا قرار دارد و تاکنون براساس داده های سازمان ناسا آن مکان در ردیف گرمترین نقاط لوت معرفی نشده است.

وی افزود: درخصوص موضوع اخیر استان های همجوار بیابان لوت به ویژه مسئولان استان کرمان به عنوان متولیانی که از پتانسیل های طبیعی و منابع پایه مناطق تحت مدیریت خویش به ویژه بیابان ارزشمند لوت، بی خبرند، باید در مورد پخش برنامه های گمراه کننده که با بودجه عمومی آن استان و کشور تهیه می شوند، پاسخگو باشند.

ایزدی با بیان اینکه بی توجهی مسئولان به این بوم سازگان ارزشمند موجب دلسردی محققان شده اظهار داشت: در سال های اخیر بخش های وسیعی از دشت های ریگی (هامادا) بیابان لوت، تحت سیطره و تردد قاچاقچیان بین المللی قرارگرفته، خاک برخی از عرصه های لوت تبدیل به میادین مین شده، بخش هایی از پدیده های طبیعی و ارزشمند لوت بر اثر برنامه های عمرانی مغایر با اهداف توسعه پایدار با اجرای خطوط انتقال آب، برق، مخابرات و احداث جاده، معدن کاوی و … از بین رفته و اگر با توجه به بیوم های مختلف و پتانسیل های گرانسنگ طبیعی لوت، تاکنون صنعت ژئوتوریسم در آن ناحیه شکل نگرفته و نسبت به ثبت ملی و جهانی سرزمین لوت اهتمامی بایسته صورت نگرفته و بدتر از همه اینها اگر جوامع محلی بیابان لوت (سرمایه های انسانی و اجتماعی اقلیم بسیار گرم و خشک کشور) در فقر مطلق بسر می برند و همه روزه آهنگ مهاجرت آنان به حاشیه نشینی در شهرهای بزرگ، پر صدا می گردد، همه و همه متاثر از فقدان شناخت کافی ما از ارزش های طبیعی – ملی لوت در گستره ای به مساحت ۸۰ هزار کیلومتر مربع معادل حدود ۵ درصد خاک کشورمان است.

مدیرکانون سبز در خاتمه از صدا و سیما در جایگاه تهیه کننده فیلم مذکور به دلیل اشاعه مطالب غیرواقعی و انحراف اذهان عمومی از شایستگی های طبیعی اقلیم گرم و خشک کشور و کمک به تشدید عدم آگاهی های عمومی از وضعیت موجود و ویژگی های منحصر به فرد بیابان لوت انتقاد کرد و افزود: چرا به جای پخش چنین برنامه های کم محتوا، به معرفی چهره واقعی لوت که در جای خود پرارزش و شگفت انگیز است نمی پردازند؟

آیا در این خصوص بازهم باید منتظر شبکه های تلویزیونی خارج از کشور باشیم تا از وجود وضعیت واقعی ارزش های طبیعی و زیست محیطی کشورمان مطلع شویم.

به هر حال به نظر می رسد به منظور پی بردن به هویت طبیعی – ملی کشور در راستای ایجاد دوستی میان مردم و طبیعت متنوع کشور با چشم انداز صیانت و حفاظت از عناصر اصلی حیات و منابع پایه، باید برنامه ریزان کشور بیش از پیش زمینه های حمایت از تحقیقات محیطی و مطالعات کاربردی در بوم سازگان های مختلف کشور به ویژه بیابان ارزشمند لوت را فراهم کنند.