پایگاه خبری دیده بان محیط زیست و حیات وحش ایران (iew): فرهنگ ایرانی پر است از جشنها و آئین هایی که به مناسبت های گوناگون و در فصلهای مختلف سال برگزار می شده است، آنچه که در اغلب این جشن ها به چشم می خورد نوعی شادی درونی و نشاط گروهی است که با ذات ایرانیان قرین گشته است.
یکی از این آئین ها که البته امروزه به بوته فراموشی سپرده شده است جشن تیرگان می باشد که ایرانیان باستان آنرا در روز سیزدهم تیر به مناسبت تیراندازی آرش کرمانگیر پهلوان اسطوره ای ایران از بلندای قله دماوند برگزار میکردند.
ابوریحان بیرونی در کتاب آثار الباقیه راجع به جشن تیرگان چنین میگوید: هنگامی که افراسیاب پادشاه توران بر لشگر ایرانیان غلبه میکند، منوچهر (پادشاه ایران) به جنگلهای مازندران پناه میبرد. افراسیاب لشکر منوچهر را محاصره میکند و منوچهر به ناچار پیکی به نزد افراسیاب فرستاده و از او می خواهد که از کشور ایران به اندازه پرتاب یک تیر واگذارد و باقی را بگیرد.
افراسیاب با کمال میل این پیشنهاد را می پذیرد. منوچهر فکر می کند که چه کسی را برای پرتاب تیر انتخاب کند تا اینکه یکی از فرشتگان خداوند به نام اسفندارمذ (ایزدبانوی زمین) پیش منوچهر آمده و آرش را که مردی خدا پرست و دیندار بود و در یکی از غارهای کوه دماوند مشغول عبادت بود نامزد اینکار می کند.
آرش را حاضر میکنند و منوچهر تیر و کمان را به او داده و می گوید تو باید به فرمان خداوند این تیر را پرتاب کنی و کشور ما را از چنگال اهریمن (لشگر افراسیاب) رها سازی. آرش برهنه می شود و به بالای بلندترین نقطه کوه دماوند می رود و خطاب به مردم می گوید: ای مردم بدن من را ببینید که سالم است و در آن هیچ زخم و جراحتی وجود ندارد اما بدانید که چون تیر را از کمان رها کنم همی نیرویم با تیر از بدن بیرون خواهد آمد.
آرش کمان را می گیرد و با تمام نیرو آنرا می کشد، او تیر را به جانب خاور (خراسان) رها می کند و خداوند به باد فرمان می دهد که تیرش را از کوه رویان بردارد و به شهر فرغانه (شهری در خاور افغانستان کنونی که فاصله آن تا جای پرتاب تیر هزار فرسنگ بود) ببرد.
تیر از بامداد تا نیمروز در آسمان میرفت و نهایتا در کنار رود «جیهون» به درخت گردوئی برخورد می کند و این درخت گردو مرز بین ایران و توران می شود. افراسیاب ناگزیر لشکر خود را از ایران بیرون می برد و ایرانیان آزاد میشوند.
این ماجرا در روز سیزدهم تیر اتفاق افتاده بود و مردم همه ساله این روز را جشن می گرفتند که نام این جشن به نام جشن تیرگان معروف است.
کوه دماوند با ارتفاع ۵,۶۰۱ بلندترین قله کشور و بلندترین قله آتشفشانی در قاره آسیا محسوب می شود.
قله دماوند در فرهنگ کشور ایران مظهر پایداری و استواری است و یک نماد ملی محسوب می شود.
دماوند یک آتشفشان خفته است که امکان فعّال شدن مجدد آن وجود دارد. در برخی از سال‌ها از جمله سال ۱۳۸۶، دود و بخارهایی از قله دماوند خارج شد که برخی از شاهدان آن را گواهی بر فعّال شدن این آتشفشان پنداشتند. اما در حقیقت در سال‌های پر بارش، با نفوذ آب به درون قله و برخورد سنگ‌های داغ، جریانی از بخار آب از دهانه قله خارج می‌شود و چنین به نظر می‌رسد که فعالیت‌های آتشفشانی صورت گرفته‌است.
قطر دهانه این آتشفشان در حدود ۴۰۰ متر است که دریاچه‌ای از یخ آن را پوشانده‌است. همچنین نشانه‌هایی از وجود دهانه‌های قدیمی در پهلوهای جنوبی و شمالی کوه ملاحظه می‌شود.
کوه دماوند در سی‌ام تیرماه سال ۱۳۸۷ به عنوان نخستین میراث طبیعی ایران در فهرست آثار ملی ایران در سازمان میراث فرهنگی به ثبت رسیده و همچنین در تاریخ ۲۱ خرداد ۱۳۸۱ به عنوان اثر طبیعی ملی به فهرست مناطقه چهارگانه محیط زیست ایران افزوده شد.
چند سالی است که جشن روز ملی دماوند به دلیل ثبت این قله به عنوان میراث طبیعی در روز در سی‌ام تیرماه همزمان با جشن تیرگان (۱۳تیرماه) برگزار می شود.
جشن روز ملی دماوند، در واقع نماد اتحاد و همدلی کوهنوردان، فعالان محیط زیست و مردم علاقه‌مند به قلۀ سرفراز ایران دماوند است.
هم اکنون مشکلات متعددی کوه دماوند را تهدید می کند که مهمترین آنها عبارتند از:
- معدن‌کاوی در اطراف قله دماوند (چندین معدن فعال در کوه دماوند قرار دارند که به شدت در حال تخریب آن هستند)
- جاده‌کشی های متعدد در اطراف کوه
- چرای بیش از حد دام و نابودی پوشش گیاهی دماوند
- انباشت و دپوی زباله در نقاط مختلف
- ساخت‌وساز بی‌ضابطه و صرف اراضی ملی
- افزایش جمعیت انسانی و خودروها
- حضور بیش از اندازه و بی ضابطه گردشگران و صعودهای متعدد کوهنوردان بخصوص از یال جنوبی
نماد ملی کشور ایران در آستانه تخریب گسترده قرار دارد و اگر همین امروز مسئولان دستگاه های مختلف به فکر حفظ دماوند نباشند آسیب های جبران ناپذیری به این کوه اسطوره ای وارد می شود.
+1222-43
Loading ...
روز ملی دماوند بلندترین چکاد (قله) ایران زمین اهورایی گرامی باد
به امید رهایی دماوند سپید پوش از ویرانی ها بویژه معدن کاران در پیرامون بلندترین نقطه ایران بزرگ…
هم چنین جشن تیرگان خجسته باد البته یادمان نرود امردادگان هم در راه است ولی افسوس که این جشن های ایرانی فراموش شده اند!!!!!
پر طرفدار
32 
4
این نوشتار فوق العاده زیبا بود
جشنهاى ایرانى مایه غرور و راز ماندگارى قوم بزرگ و کهن ایران زمین است
با تشکر از دیده بان عزیز
پر طرفدار
27 
3
فکرکنم تا چند سال دیگه باید فاتحه ی دماوند را هم بخونیم.
راستی چرا کسی به فکر منطقه حفاظت شده دالانکوه در اصفهان نیست؟
همه ی این عوامل نابود کننده ی دماوند دالانکوه را نیز تحدید میکند ولی متاسفانه برخورد آنچنانی صورت نمی گیرد.
امیدوارم مسولین پیگیر باشند.
پر طرفدار
20 
4
زنده باد ایران و ایرانی که همیشه حماسه آفرین بودند.
پر طرفدار
10 
3
مبارک باد
در تأیید گزارش خوب دیدبان عرض کنم که کوه دماوند و دامنه های آن امروز بیش از دیگر مناطق مورد توجه زمین خواران قرار گرفته و در واقع شباهتی به میراث طبیعی ملی نداره زیرا متاسفانه ویلاسازی امری طبیعی به حساب میاد و اگر نقطه بیابیم که مورد تعرض زمین خواران قرار نگرفته باشد واقعا جای تعمل دارد
به عنوان مثال در بخش لاریجان دماوند خانه های روستایی امروزه تبدیل به مسافرخانه و هتل شده است با اجاره بها سرسام‌آور و علت آن هم وجود چشمه آب گرم است، اینجا سوالی پیش میاد که سازمان گردشگری یا محیط زیست چرا هیچ گونه نظارتی بر روند ساخت و ساز و احداث معادن در اطراف چشمه های آبگرم نظیر: آبگرم محلات و دماوند ندارد؟
حال اگر سازمانهای ذیربط هتل یا مراکز گردشگری یا درمانی طبیعی در این مناطق احداث میکرد که باعث جذب گردشگر میشد دلمان نمی سوخت!
چشمه های آبگرم که میراث ملی است هر وان به قیمت بیست تا پنجاه هزار تومان فروخته می‌شود، دریغ از اخذ کوچکترین مالیات و عوارض!..
پر طرفدار
10 
1
دماوند از دم به معنای دود و وند به معنی ریشه و پایه برگرفته شده است.
در گذشته ها گوگرد را از این کوه سترگ جمع آوری می نمودند.
در این گزارش به خوبی به عوامل تهدید کننده این میراث طبیعی اشاره شده است. افسوس که ….
صدور حکم تخریب اماکن تفریحی در تونل برفی اشترانکوه
khabaronline.ir/detail/439006/provinces/LORESTAN
واقعا در کشور عجیبی زندگی می کنیم.
اگر در رسانه های همگانی به ارزش و اهمیت دماوند ها اشاره نشود معدنکاوان آن را به راحتی تخریب می نمایند.
اگر درباره ارزش زیبایی های آن زیاد صحبت به میان آید گردشگری افسار گسیخته زمینخواری و طرح هایی همچون ایجاد بی ظابطه هتل وتله کابین را رونق می بخشد.
نه
کشور ما عجیب نیست.
فقدان مدیریت و بی کفایتی ماست که گلوی مان را می فشارد و صد البته که نه تحریم ونه دست خارجی محرک چپاول وغارت اندوخته های طبیعی میهنمان نمی باشد.
پر طرفدار
13 
1
این جشن ها برگرفته از تمدن و فرهنگ ماست.
به امید روزی که برای بهبود طبیعت و حیات وحش کشورمان جشن گرفته ایم.
پر طرفدار
12 
1
به امید روزی که با حفاظت و نگهبانی از محیط زیست و میراث کهن دیار مان ایران زمین ،همچون دماوند سرافراز و استوار باشیم.
پر طرفدار
8 
1
چرا سازمان ویلاهای دماوند را تخریب نمیکند و همش شکارچی شکارچی میکند؟!
پر طرفدار
13 
0
پاینده باد ایران آریایی.
پر طرفدار
10 
3
درود دیده بان عزیز .
ممنون از گزارش بسیار جالب شما. درود بر ایرانیان نیک پندار
پر طرفدار
6 
1
همچنانکه در خبر دیده بان آمده در پیشینه فرهنگ ایرانی جشنها و آداب و رسوم واجد جنبه های مثبت اجتماعی و فرهنگی بسیارند ، برای بهره مندی از خصوصیات مفید آنها که در کاهش معضلات اجتماعی و فرهنگی مؤثرند لازم است ، در عرصه های واقعی زندگی مردم وارد شوند و نهادهای مهم فرهنگ عمومی نیز در تبلیغ و شناساندن این مناسک اقدام مناسب بعمل آورند . نامگذاری روز جشن تیرگان که یکی از مناسبتهای فرهنگ باستانی کشور است بنام روز ملی دماوند اقدامی مثبت بوده و باید آن را بفال نیک گرفت .باید گفت تخریبهای صورت گرفته در دماوند گرچه مایه تأسف ولی با توجه به اوضاع کلی محیط زیست در کشور غیرمترقبه نیست،بهرحال این قله زیبا و باشکوه نیز قابل انتطار است که از تخریبهای روی داده مصون، نمانده باشد . اینکه حال و روز طبیعت ایران خوب نیست را کسی انکار نمیکند اما بسیاری هنوز باور ندارند که بایستی به این موضوع توجه خاصی کرد و اولویتهای دیگری را مطرح می کنند و حالا که دولت فعلی تمایل خود به توجه به این حوزه را اعلام کرده بهتر است فرصت را غنیمت دانست بلکه دولت بتواند تا پایان دوره مسئولیت خویش قدمهایی چند در این مسیر بردارد .
موافقم / مخالفم
2 
0
درود برشماکه پاسدار آیین و جشنهای ایران هستید
جاوید ایران
موافقم / مخالفم
2 
0
امیدوارم ی روزی جشنهای کهن و باستانی ایران دوباره احیا بشن
این جشنها علاوه بر ایجاد شور و نشاط در جامعه دارای بار فرهنگی و معنایی بسیار بالایی هستند.
جالب هست که تمام جشنهای ایرانی چون نوروز ، مهرگان ، سده ، آبانگان ، تیرگان و… منطبق با طبیعت و رخدادهای زمین می باشد که نشان دهنده توجه ویژه نیاکان خردمند ما به حفظ زمین و محیط زیست بوده
موافقم / مخالفم
1 
0