مشخصات و شرایط جغرافیایی:

دیده بان محیط زیست و حیات وحش ایران: در سال ۱۳۴۶ دریاچه ارومیه و کلیه جزایر (بجز جزیره اسلامی) به عنوان منطقه حفاظت شده اعلام گردید، پس از آن طی مصوبه شماره ۶۳ شورای عالی محیط زیست مورخ ۱۳۵۴/۵/۲۱ با وسعت ۵۴۰۸۸۵ هکتار بعنوان پارک ملی در یاچه ارومیه ارتقا یافت و جزء تالاب های بین المللی در سایت رامسر نیز معرفی گردید.

از سوی دیگر این پارک ملی از سوی سازمان یونسکو جزء یکی از ۱۰ پارک ملی بین المللی کره زمین و همچنین جزء یکی از ۵۹ منطقه بین المللی ذخیره گاه زیست کره معرفی شده است.

دریاچه ارومیه در گوشه شمال غربی ایران بین دو استان آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی و در ۱۸ کیلومتری شرق ارومیه قرار دارد، این دریاچه در مختصات ۳۷ درجه تا ۳۸ درجه و ۱۵ دقیقه عرض شمالی، ۴۵ درجه تا ۴۶ درجه طول شرقی و به مساحت ۵۰۰۰ تا ۶۰۰۰ کیلومتر مربع و طول ۱۳۰ تا ۱۴۰ کیلومتر و عرض ۱۵-۵۸ کیلومتر واقع شده است

دریاچه ارومیه با منشا تکتونیکی در قسمتی از پهنه خرد شده بین ورقه های عربستان و اوراسیا و ریز ورق های ایران و ترکیه در امتداد یک سیستم فعال از گسلهای تبریز و زرینه رود تشکیل شده است، سنگهایی از پرکامبرین و تا کوارتز همراه با سنگهای آتشفشانی و رسوبات عهد حاضر منطقه پارک ملی را حاصل نموده اند، به نظر بعضی از زمین شناسان گسلی در شمال دریاچه ارومیه در ۳۰۰۰۰ تا ۴۰۰۰۰ سال پیش موجب قطع ارتباط اولیه دریاچه از شمال با دریای خزر شده و مرفولوژی فعلی را پیدا کرده است. سواحل زیبای شنی و صخره ای دور دریاچه همراه با جزایر کوچک و بزرگ و حضور خیل عظیم پرندگان و پستانداران و هزاران پدیده منحصر به فرد دیگر تابلوی رنگینی از جلوه های عظمت خالق و چشم اندازهای بی بدیل را در ذهن بینندگان خود به یادگار می گذارد.

پوشش گیاهی:

پوشش گیاهی اکوسیستم دریاچه ارومیه دارای دو مجموعه گیاهی خاص خود می باشد:

۱- پوشش شوره زارهای اطراف دریاچه که بخش عمده مساحت اکوسیستم خشکی این پارک ملی را به خود اختصاص می دهد.

۲- پوشش گیاهی جزایر که بطور عمده در جزایر کبودان، اشک، اسپیر، آرزو و اسلامی مشاهده می شود، گونه های گیاهی شناخته شده پیرامون دریاچه ۱۷۷ و گونه های جزایر ۱۷۴ مورد می باشد. بزرگترین خانواده گیاهی اطراف دریاچه در این پارک ملی متعلق به خانواد کاسنی با ۳۳ گونه، خانواده گندمیان با ۲۱ گونه و بزرگترین جنس به فرنیون و شنبلیله وحشی اختصاص دارد.

از بین خانواده های گیاهان پارک ملی تعداد ۱۲ خانواده بومی اختصاصی (اندمیک) ایران می باشد، اما نیمی از گیاهان ناحیه فیتوژئوگرافیک ایرانو تورانی می باشد.

تنوع گونه های درختی و درختچه ای در جزیره اشک از تراکم بیشتری نسبت به اراضی اطراف دریاچه برخوردار می باشد، در مقایسه علفهای هرز و گونه های شورپسند (هالوفیت) به علت وسعت زیاد خاکهای شور در اطراف دریاچه از تراکم بیشتری نسبت به جزایر برخوردار است.

گونه های شاخص جانوری:

حیات وحش دریاچه ارومیه در یک سیستم اکولوژیکی رشد کرده و در هیچ نقطه ای از کشور نظیر ندارد. گونه های نادر گوزن زرد ایرانی، پرندگان و پستانداران خاص این محیط، ذخیره گاه ژنتیکی و یک ثروت ملی و بین المللی است.

از میان ۵۳ گونه پستاندار شناسایی شده در استان آذربایجان غربی تعداد ۲۳ گونه در پارک ملی دریاچه ارومیه زیست می کنند. قوچ و میش ارمنی و گوزن زرد ایرانی در داخل جزایر و پستاندارانی چون گرگ، شغال و روباه در محدوده پیرامون پارک ملی سکنی گزیده اند.

در سال ۱۳۹۰ طی آخرین سرشماری ۱۳۳۷ راس قوچ و میش ارمنی در جزیره کبودان شمارش گردید.

از میان ۲۲۵ گونه پرنده شناخته شده در استان آذربایجان غربی ۱۱۵ گونه در محدوده پارک ملی دریاچه ارومیه شناسایی شده است که مهمترین آنها عبارتند از: پلیکان سفید، فلامینگو و انواع مختلف پرندگان شکاری، اردک سرسفید و اردک سرحنایی

آرتمیا که تنها زیستمند ماکروسکوپیک آب دریاچه ارومیه می باشد که به نام گونه آرتمیا ارومیانا نامگذاری گردیده است که سخت پوستی نسبتا کوچک و ظریف است که طول کلی آن در ماده ۲۰-۱۵ میلی متر و در نرها به ۱۲ میلی متر می رسد، که نرها دارای یک جفت انبرک می باشند که آنها را از ماده ها که کیسه تخم در ابتدای ناحیه شکمی دارند متمایز می سازد.

از میان بیش از ۲۵ گونه خزنده و دوزیستی که تاکنون در استان آذربایجان غربی شناسایی شده اند ۳ گونه دوزیست و ۱۰ گونه مارمولک در حوضه آبریز جزایر و سواحل محدوده پارک ملی دریاچه ارومیه زندگی می کنند.

جاذبه های اکوتوریستی: وجود سواحل با اشکال مختلف صخره ای، شنی، ماسه ای و لجنی، مطرح بودن بعنوان دومین دریاچه آب شور جهان، خواص درمانی لجن و آب دریاچه، وجود بیش از ۱۰۲ جزیره با مناظر زیبا و منحصر به فرد و نیز آثاری از تمدنهای پیشین و کهن و تاریخی در جزایر، گوشه ای از جاذبه های اکوتوریستی پارک ملی دریاچه ارومیه محسوب می شود.

آخرین رخدادها و اخبار مربوط به دریاچه ارومیه: